Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

ТАВАККАЛЧИЛИКНИ БОСҚИЧМА – БОСҚИЧ БАҲОЛАШ

1. 
   Жадвал
   

т/р	Оддий хавф – хатар (таваккалчилик)	Экспертлар			Ўртача баҳо	Устувор
		1	2	3
I.Тайёргарлик босқичи
1	Мухандислик тармоқларидан корхонанинг узоқлиги	25	0	25	17	3
2	Маҳаллий ҳокимият раҳбарларининг ушбу корхонага бўлган мунособати	25	0	50	25	1
II. Қурилиш босқичи
1	Буюртмачининг тўлов қобилиятига эга эканлиги	0	25	50	25	1
2	Инфляция ва бошқа сабабларга кўра кўзда тутилмаган харажатлар	75	75	100	83	1
3	Лойиҳа - изланиш ишларидаги камчиликларнинг пайдо бўлиши	50	75	75	67	3
4	Қурилиш материалларини кечиктириб олиб келиниши	50	50	50	50	3
5	Мухандис техник ходимларни ва ишчиларни малакасини оширишни кечиктириб амалга оширилиши	0	0	0	0	2
6	Буюртмачиларнинг ишларга юзаки ёндашиши	75	25	50	50	3
III. Бинони ишлатиш, фойдаланиш (эксплуатация) босқичи
	А.Молиявий – иқтисодий хавф – хатарлар:
1	Маҳсулотга нисбатан талабнинг тез – тез ўзгариши	25	25	50	33	3
2	Альтернатив маҳсулотнинг пайдо бўлиши (рақобатчилар)	75	25	50	50	3
3	Рақобатчилар тамонидан нархларни нг пасайтирилиши	75	50	25	50	3
4	Рақобатчиларнинг маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмининг ошириши	25	0	0	8	3
5	Солиқларнинг ўсиб бориши	25	25	50	33	3
6	Истеъмолчиларнинг тўлов қобилиятининг пастлиги	25	0	0	8	1
7	Транспорт, хом – ашё, материаллар нархининг ўзгариб туриши	100	75	100	90	3
8	Тайёр маҳсулотни топширувчиларга боғлиқликлиги	25	0	25	17	3
9	Айланма воситаларнинг танқислиги	100	100	100	100	1
	Б. Ижтимоий хавф - хатар
1	Малакали ишчи ходимларни ишга қабул қилишнинг қийинлиги	0	0	25	8	3
2	Ишчи ходимларнинг ишга совуққонлик билан ёндашиши (тартибсизлик)	100	75	75	83	1
3	Маҳаллий ҳокимият ходимларининг ходимларга нисбатан муаомиласи	50	25	100	58	3
4	Ходимларни иш ҳақининг қониқтирмаслиги	100	50	75	75	3
5	Кадрларнинг малакаси	25	25	50	23	3
	В.Техник хавф - хатарлар
1	Хом ашёлар сифатининг пастлиги	25	0	25	17	3
2	Технологиядаги охирги янгиликлар	50	25	50	41	3
3	Жалб этилаётган технологиялардаги камчиликлар	75	50	75	67	2
4	Кохонанинг қувватининг камлиги	25	0	0	8	3
	Г.Экологик хавф - хатарлар
1	Ҳавони ифлослантириш (ҳавога ифлос газларнинг чиқиши)	50	75	50	58	3
2	Ишлаб чиқаришнинг зарарлиги	0	25	0	8	3

Қурилиш босқичидаги таваккалчиликни баҳолашда буюрмачи лойиҳани амалга оширишда қурувчилар иш режасини бузиб қўяди, деб хавфсирашади. Шу сабабли биринчи ва иккинчи экспертларни баҳолашда келишмовчиликлар пайдо бўлади.
Ҳамма экспертлар айланма харажатларни инфляция томонидан тез ўзлаштирилишидан хавфсирашади.
Бундан ташқари совутгич қурилмаси ҳавога авария холларида захарли газ чиқаришини экспертлар тўғри баҳолаб беришган.
Оддий таваккалчиликни пайдо бўлиш эҳтимолини топгандан кейин таваккалчиликни интервал эҳтимолини топишга ўтамиз.
Уни аниқлаш учун икки босқичда иш олиб борамиз:

1. 
   Ҳар бир хавф – хатарнининг (таваккалчилигини аниқлаймиз).
   
2. 
   Лойиҳадаги барча (бутун) таваккалчиликларни аниқлаймиз.
   

Хавф – хатар ёки таваккалчиликни умумий баҳолаш учун ҳар бир оддий хавф – хатарга алоҳида ранг берамиз (аҳамиятлилиги бўйича тартиблаштирамиз).
Биринчи ўринда пайдо бўлган хавф – хатар иккинчи ёки кейинги ўриндагиларга нисбатан аҳамияти каттадир албатта.
Лойиҳани таваккалчилигини топиш уун ҳамма оддий хавф – хатарларни йиғиндисини уларнинг умумий сонига бўлиш зарур.
Биз ишлаб чиқаётган мисолимизда учта “устувор” яъни (учта аҳамиятли ўрин, асосий ўрин) берилиши назарда тутилган.
Биринчи ва охирги устуворли лойиҳалар қийматларини максимал ва минимал даражасини кўрсатади.
Ҳар бир гуруҳ бўйича оддий хавф – хатарни ўртача арифметик қийматини қуйидаги жадвал йрдамида аниқлаймиз.


Таваккалчиликни баҳолашда ўртача эҳтимолини топиш
2-жадвал

т/р	Оддий хавф – хатар (таваккалчилик)	Ўртача баҳо	Устувор (аҳамиятли ўринлар	Коэфициент	Ўртача эҳтимоли
1	2	3	4	5	6
I.Тайёргарлик босқичи
1		17	3	0,01	0,2
2		25	1	0,01	2,5
3		0	3	0,01	0
ўртача эҳтимоли:					2,57
II. Қурилиш босқичи
1		25	1	0,01	2,5
2		83	1	0,01	8,3
3		67	3	0,01	0,7
4		50	3	0,01	0,5
5		0	2	0,055	0
6		50	3	0,01	0,5
ўртача эҳтимоли:					12,5
III. Бинони ишлатиш фойдаланиш (эксплуатация) босқичи
	А.Молиявий – иқтисодий хавф – хатарлар:
1		33	3	0,01	0,3
2		58	3	0,01	0,6
3		42	3	0,01	0,4
4		8	3	0,01	0,1
5		33	3	0,01	0,3
6		80	1	0,10	0,8
7		90	3	0,01	0,9
8		17	3	0,01	0,2
9		100	1	0,1	10
ўртача эҳтимоли:					13,6
	Б. Ижтимоий хавф - хатар
1		8	3	0,01	0,1
2		82	1	0,10	8,3
3		67	3	0,01	0,7
4		75	2	0,055	4,1
5		33	3	0,01	0,3
ўртача эҳтимоли: