Ўзбекистон республикаси “Ҳунарманд” уюшмаси ўзбекистон республикаси бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги

ГЛОССАРИЙ
(атамаларнинг изоҳли луғати)
Аноргул – каштачилик ва бошқа халқ манзарали санъат турларида ишлатиладиган анор элементидан ташкил топган ўсимликсимон нақш.
Аппликация – лотинча ёпиштириш деган маънони билдириб, газлама, қоғоз ва бошқа материалларга ранг-баранг газлама, қоғоз бўлакларини ёпиштириш ёки тикиш йўли билан безаш демакдир.
Арағчин - кексалар киядиган шарсимон дўппи. Тошкентда шарсимон дўппилар кандахаёл, босма, чакматўр, ироқи чок усулларида тикилади.
Аррагул – аррасимон шаклдаги нақш тури.
Ахта – жуда юпқа, пишиқ, анча дағал, бир томони ялтироқ хитой қоғози. Қоғозга чизилган нақшнинг чизиқ йўллари игна ёрдамида тешиб, каштачилик, ўймакорлик, наққошлик, ганчкорликда ва шу каби халқ амалий санъати турларида нақшни юзага кўчиришда ишлатилади.
Байт – шеър ва ёзувлар билан тўлдирилган нақш.
Банд – нақшда новда тасвири; ислимий нақшни ташкил этувчи асосий чизиқ.
Бахя чоки - кашта четларини мустақкамлашга хизмат қилиб, матога худди кўклагандек, лекин бир текис чок қамда масофа қисобга олиниб тикилади.
Бодом гули – бодом гули шакли такрорланишидан ҳосил бўлган содда ислимий нақш.
Бинафшагул, гунафшагул – бе­зак санъатида қўлланиладиган ислимий нақш. Каштадўзлик, наққошлик, кулол­чиликда кенг ишлатилади. Масалан, кулолчиликда (Тошкентда кўпроқ лаган ўрта­сига, Риштон, Ғиждувонда ислимий гул­лар орасига) қалами услубида чизилиб, шу усулда бўялади.
Бўз – бўш пишитилган пахта ипидан содда тўқилган мато, қалин, пишиқ ва тана ҳароратини бир хилда сақлайдиган маҳаллий ип-газлама.
Бўёқли ўсимликлар – таркибида бўёқ моддалари бўлган ўсимликлар. Бўёқ бўёқли ўсимликларнинг ҳамма қисмлари (лишайникларда) ёки бир қисми (илдизи, пўстлоғи, гули, барги каби)дан олинади.
Гажим – шокила, попук.
Гулкўрпа - сўзана тури; матога кашта тикиб тайёрланадиган бадиий буюм. Гулкўрпанинг безак мужассамоти, асосан, исли­мий нақшлардан иборат, марказига йи­рик ва бурчакларига кичик доирасимон ёки юлдузсимон гуллар, ҳошиясига май­да гул (шохча)лар тикиладиган мужассамот кенг тарқалган, баъзан мужассамотга ёзувлар (арабча ва б.) киритилади. Гулкўрпада нақш гулнинг ўзи кашта билан тикилиб, кўп жойи (замини) очиқ қолдирилади, шуниси билан у палакдан фарқ қилади. Асосан оқ ёки рангли ип газлама, шойи, баъ­зан духобага ҳам тикилади.