Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Оптимал тарифнинг иқтисодий оқибатлари
Sim
Dim
Qim
0.98 1.0
144
199
200
201
256
P
 
T=2 долл.
Pd ↑ 201 долл. гача 
Pw↓ 199 долл. гача 
истеъмолчилар ютқазиши: 
(1-0,98)*1*0,5 = 0,01 
мамлакат ютуғи: 
0,98*1=0,98 > 0,01
Катта иқтисодиётда бозордаги X маҳсулотнинг мувозанат нархи 200 
долл.га тенг, мувозанат ишлаб чиқариш ва истеъмол ҳажми эса 1 минг 
бирликка тенг (36-расм). Фараз қиламиз, катта иқтисодиёт X маҳсулот 
импортига 2 долл.га тенг оптимал махсус тарифни киритди. Бунинг 
натижасида маҳсулотнинг ички нархи 201 долл.гача кўтарилди, унинг жаҳон 
нархи эса 199 долл.гача пасайди. Ушбу маҳсулотнинг импорт ҳажми тариф 
киритилиши натижасида 0,98 минг бирликгача камайди. Импорт тарифи 
киритилиши натижасида мамлакатнинг йўқотиши b+d = (1-0,98)*1*0,5=0,01 
минг долл.га тенг бўлади, унинг ютуғи эса e = 0,98*1 = 0,98 минг долл.ни 

---

126 
ташкил қилади. Кўриб турганимиздек, катта иқтисодиёт оптимал тариф 
киритиши натижасида унинг фаровонлик даражаси кўтариляпти. 
Оптимал тариф нол ва импортни ман қилувчи тариф даражалари 
оралиғида бўлиши керак.
Тарифнинг оптимал даражаси
– миллий иқтисодий фаровонлик 
даражасини максималлаштирадиган тариф даражаси.
Оптимал тариф қуйидаги асосий хусусиятларга эга: 
- оптимал тарифнинг ставкаси доим мусбат бўлади ва нол ва ман 
қилувчи тариф ставкалар оралиғида бўлади; 
- оптимал тариф ставкаси доим нисбатан паст бўлади; 
- тарифнинг оптимал даражасини монопсон кучга эга сотиб олувчига 
бериладиган нархдан оптимал чегирмалар каби ҳисоблаш мумкин. 
Тарифнинг оптимал ставкаси импорт таклифи эластиклигига тескари бўлган 
қийматга тенг. 
- оптимал тариф бир мамлакатнинг иқтисодий ютуғига ва жаҳон 
хўжалиги йўқотишига олиб келади, чунки у фақат даромадларни бир 
мамлакатдан иккинчи мамлакатга ўтишига олиб келади.