Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Масалалар: 
1.
Кичик мамлакат Х махсулотни импорт қилади. Ушбу махсулотнинг жаҳон 
нархи 100 долл.га тенг. Ушбу мамлакатдаги Х махсулотга бўлган ички 
талаб ва таклиф эгри чизиғлари куйидаги тенгламалар билан аниқланади: 
P
S
P
D
5
400
,
5
1000





. 
Фараз қиламиз, мамлакат хар Х махсулотнинг бирлигига 10 долл.га тенг 
махсус тариф киритди.
1.
Тариф киритилиши натижасида куйидаги мамлакат резидентларининг 
фаровонлиги ўзгаришини хисобланг ва ушбу холатда ким ютганини ва 
ким ютқазганини кўрсатинг. 
a)
Х махсулотининг истеъмолчилари. 

---

122 
b)
Х махсулотнинг ишлаб чиқарувчилари. 
c)
Давлат бюджети. 
2.
Бутун мамлакат фаровонлиги ўзгаришини аниқланг. 
3.
Қайтариб бўлмас йўкотишларнинг миқдорини кўрсатинг. 
2.
Миллий иқтисодиётда бўғдойга бўлган талаб ва таклиф функциялари 
куйидагича: D=100-20P, S=20+20P. Чет эл иқтисодиётида эса талаб ва 
таклиф функциялари куйидаги кўринишга эга: D’=80-20P, S’=40+20P. 
a)
Иккала иқтисодиётда бўғдойнинг мувозанат нархини аниқланг. 
b)
Жаҳон нархи ва савдо ҳажмини аниқланг. 
Фараз қиламиз, миллий иқтисодиёт (катта иқтисодиёт) бўғдой импортига 
товарнинг бирлиги нархига 0,5 ставкали махсус божни киритяпти (0,25 – 
импорт қилувчи мамлакатда бўғдойнинг нархи кўтарилиши, 0,25 – 
бўғдойнинг жаҳон нархи пасайиши). Импорт божи киритилишнинг куйидаги 
гуруҳлар фаровонлигига бўлган таъсирини аниқланг: 
1.
махаллий ишлаб чиқарувчилар; 
2.
махаллий истеъмолчилар; 
3.
давлат бюджети; 
4.
миллат фаровонлиги. 
3.
Кичик мамлакат Х махсулотни экспорт қилади ва жаҳон нархларига 
таъсир эта олмайди. Ушбу махсулотнинг жаҳон нархи 10 долл. тенг. Ушбу 
мамлакатда махсулотга булган ички талаб ва таклиф эгри чизиқлари 
куйигидаги тенгламалар билан аниқланади: 
P
S
P
D
10
40
,
20
280




. 
Фараз қиламиз, эркин савдо шароитида давлат ўз ишлаб чиқарувчиларига хар 
экспорт қилинаётган Х махсулотнинг бирлигига 2 долл. миқдорида субсидия 
ажратяпти. 

---

123 
1.
Куйидаги мамлакат резидентларининг субсидия берилиши натижасида 
фаровонлиги ўзгаришини хисобланг ва ушбу холатда ким ютганини ва 
ким ютказганини кўрсатинг. 
a)
Х махсулотнинг истеъмолчилари. 
b)
Х махсулотнинг ишлаб чиқарувчилари. 
c)
Давлат бюджети. 
2.
Субсидия берилиши натижасида мамлакат фаровонлиги ўзгаришини 
аниқланг. 
3.
Мамлакат учун қайтариб бўлмас йўқотишларнинг хажмини кўрсатинг. 
4. Автомашиналарни ишлаб чиқарадиган ва импорт қиладиган мамлакатни 
кўриб чиқамиз. Автомашинанинг жаҳон бозоридаги нархи 9 минг долл. 
Автомашинанинг импорт қисмларини қиймати 6 минг долл. Махаллий 
автомобил саноатни ҳимоя қилиш учун мамлакат тайёр автомашиналарни 
импортига 25%ни ташкил қиладиган божни ўрнатяпти. Импорт 
қисмларига ўрнатилган бож ставкаси – 15%. Махаллий автомобил 
бозорининг хақиқий ҳимоя даражасини аниқланг. 

---

124