Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

1.4. ТАШҚИ САВДОНИНГ СТАНДАРТ МОДЕЛИ 
1. Ташви савдонинг стандарт модели ва ундаги асосий боғлиқлар. 
2. Ўсиб борувчи нисбий ҳаражатлар шароитида ташқи савдо. 
3. Стандарт моделида ташқи савдодан олинадиган ютуқ. 
 
1. Ташқи савдонинг стандарт модели ва ундаги асосий боғлиқликлар 
Барча маълум бўлган ташқи савдонинг моделлари қуйидаги умумий 
хусусиятларга эга: 
1. Иқтисодиѐтнинг ишлаб чиқариш салоҳияти ишлаб чиқариш 
имкониятлари чегараси билан изоҳланади. Мамлакатлардаги ушбу чегаралар 
ўртасидаги фарқлари савдо муносабатлари ўрнатилиши учун туртки бўлади. 
2. Мамлакатларнинг ишлаб чиқариш имкониятлари умумий нисбий 
таклиф ҳарактерини белгилайди.
3. Жаҳон бозоридаги мувозанат жаҳон нисбий талаб ва жаҳон нисбий 
таклиф орқали аниқланади. 
Шу боис барча ташқи савдонинг моделларини бир умумий моделнинг 
хусусий ҳолатлари деб ҳисобласа бўлади. Ушбу ташки савдонинг стандарт 
модели
орқали халқаро иқтисодиѐтни кўп муаммоларининг таҳлилини қилиш 
мумкин.
Ташқи савдонинг стандарт модели тўртта муҳим ўзаро боғлиқлар асосида 
қурилган: 
1. Ишлаб чиқариш имкониятлари чегараси ва нисбий таклиф чизиғи 
ўртасидаги боғлиқлик; 
2. Нисбий нархлар ва талаб ўртасидаги боғлиқлик; 
3. Жаҳон мувозанат нархи ва нисбий таклиф ва талаб ўртасидаги 
боғлиқлик; 
4. Мамлакат фаровонлиги ва савдо шартлари ўртасидаги боғлиқлик 
(мамлакат экспорт маҳсулотлари нархларининг импорт маҳсулотлари 
нархларига нисбати Pexp/Pimp). 
Барча ўзаро боғлиқликни алоҳида кўриб чиқамиз. 

---

40 
Мамлакатнинг ишлаб чиқариш имкониятлари ва нисбий таклиф 
Фараз қиламиз, иккита мамлакатда иккита маҳсулот ишлаб чиқарилади – 
озиқ-овқат ва мато, ишлаб чиқариш имкониятлари чегараси эса қавариқ эгри 
чизиқ кўринишга эга. Иқтисодиѐт ишлаб чиқариш ҳажмини Q нуқтасида 
таъминлаб беради. Ушбу нуқта берилган шартларда мумкин бўлган энг юқори 
жойда жойлашган тенг қиймат чизиғига тегишли бўлади (1.6 - расм).