|
Ўн биринчи боб
Мавзу: ҚОН ВА ҚОН ЯРАТУВЧИ АЪЗОЛАРНИНГ
КАСАЛЛИКЛАРИДА ОҒИЗ БЎШЛИҒИ ШИЛЛИҚ
ҚАВАТИ ВА ЛАБДАГИ ЎЗГАРИШЛАР
Таълимий м ақсад:
Талаба ўқиш ж араёнида қон ва қон яра-
тувчи аъзолар касалликларида оғиз бўшлиғи ш иллиқ қават и ва
лабдаги ўзгаришларни, клиник кечиши ни, бошқа касалликлар бел-
гилари билан қиёсий таш хислаш ни билиши, инсон организмида
қон ва қон яратувчи аъзоларни м уҳим ўрин т ут иш ини эьтиборга
олиши зарур. Касалликларни ташхислаш, текшириб, даволаш бос-
қичларини билиши, қоннинг физиологик хусусият ларини, вазиф а-
ларини, гистологик ж иҳатдан ўзига хослиги ҳақида тушунчага
эга бўлиши т алаб этилади.
Машғулотнинг техник таъминоти:
Расмлар, слайдлар, ком
пьютер мат ериаллари, клиникада даволанаёт ган беморларнинг
тиббий варақалари.
М авзунинг асосий саволлари:
1. Қон ҳақида тушунча ва инсон организмида т ут ган муҳим
ўрни.
2. Қоннинг физиологик хусусият лари ва вазифалари.
3. Л ейкоз касаллигида қон анализидаги ўзгариш лар ва оғиз
бўшлиғи ш иллиқ қават ида намоён бўлиши.
4. Л ейкоз касаллигининг турлари ва уларнинг к ли н и к к еч и
ши, ташхислаш ва даволашда оғиз бўшлиғи ш иллиқ қават идаги
амалий даво усуллари.
5. Қон ва қон яратувчи аъзолар касалликларидаги оғиз бўшлиғи
ш иллиқ қават идаги пат ологик ўзгариш ларнинг ўзига хос х у с у
сиятлари.
М ашғулот ўтказиладиган жой:
М ахсус даволаш м уассаса-
лари, клиникадаги беморлар билан мулоқот.
Талабанинг мустақил иши учун ашёлар:
Ўқув адабиётлари,
ҳар хил тиббиёт ж урналлари, интернетдаги маълумотлар.
М авзунинг асосий мазмуни:
Қ он касаллигида О Б Ш К д а ўзгариш лар жуда кўп ҳолатлар-
д а кузатилади. Л ей к о з - қон яратувчи аъ зо л ар н и н г ём он си -
ф атл и касалли ги бўлиб, қон яратувчи аъзол ар хуж айралари-
н и н г прогрессив ги п ер п л ази яси н атиж асида ю зага келади ган
ўзгар и ш л ар б ўлиб, ҳу ж ай р ал ар н и н г б ў л и н и ш и ж а р а ё н и н и н г
е ти л и ш и устида туради. К е й и н ч а л и к п ато л о ги к қ о н яр ати ш
ўчоғи турли аъзоларда, ж ум ладан, О Б Ш К д а ю зага келади. Л ей -
козда қон тан ач алари ан оп л ази ял ан ад и , ш унингдек, м еъёрий
м орф ол оги к тузилиш и ва ф и зи о л о ги к ф ао л и ят и н и йўқотади,
Қон ва қон яратувчи аъзоларнинг касалликларида ОБПЩ ва лабдаги узгаришлар
153
я н ги бластом али тузилиш ҳолати ю зага келади. Қ о н н и н г ўсм а-
си м он ҳуж айраларини а н ап л ази я д араж асига б о ғл и қ ҳолда л е -
к о зн и н г к е ч и ш и та в си ф и уткир ва сурункалига аж ратилади .
Л е й к о зд а т а ш х и с л а ш н и н г ў зи га хос қ и й и н ч и л и ги ш у н д аки ,
ўткир дараж адаги л е й к о зн и ҳам ф ақ ат О Б Ш Қ ўзгариш ларига
асосан а н и қ л а й олам из. Т аш хислаш да йўл қўйиладиган хато-
л и к л а р асосан л ей ко зд а, О Б Ш К д а ги ў згари ш л арн и н г б ош л а-
нғич д аври н и ан и кд аб бўлмаслигидир. Ш унинг учун ўткир л е й
коз кутилм аганда тўсатдан бош ланади. Л ек и н ам ал и й ва ил-
м ий и зланиш ларнинг кўрсатиш ича, касаплик узо қ вақг ҳеч қан-
д ай б елгиларсиз, ял л и ғлан и ш л и ё к и д и с тр о ф и к ўзгариш ли ж а
раён каб и , ж ум ладан О Б Ш Қ д а ҳам кечади. Ў ткир л ей к о з - бу
к а с ал л и к к ў р и н и ш и л е й к о ц и тл а р е т и л и ш и н и н г тўхташ и ка-
с а л л и к н и н г э н г авж олган босқичидаги д аврига тўғри келади.
Ў ткир л е й к о з б илан оғри ган л арн и н г 90,9% да О Б Ш Қ ўзгариш -
л а р б и л а н кеч ад и . Ў тки р л е й к о зд а г и та ш х и с л а ш д а ум ум и й
си м п то м л ар (ҳолсизлик, тез терлаш , субф ебрил ҳарорат, ичак-
д а н , б ачад он д ан ва бурундан қ о н к ети ш и ) м уҳим аҳам иятга
эга. К ўрганим изд а тери ю заси о қар и ш и , О Б Ш К , ен ги л таъ си -
ротларда ҳам ж ароҳатлан и ш и ва қ о н а ш и , м илкда, лунж да и ви-
ш и ш танглай ва ти лд а қон ш иш лари учрайди. Гем атом алар ва
гем о р р аги ял ар н и ш и л л и қ қаватда қ ан д ай бўлса, тер и д а ҳам
ш ундайлигича кузатамиз.
М и л к н и н г те з-те з қо н аш и ўткир л е й к о зн и н г б и ри н чи к л и
н и к б елги си санапади. Бунда м илк ғовак қон ай д и ган ва й и -
ри н гл ай д и ган бўлади. Л ей к о зл и ҳуж айралар м и л к н и ги п ер п -
лази яси ва и н ф и л ьтр ац и яси га олиб келиб, ти ш тож қи см и н и
тўла ёп и л и ш и ҳолигача ўсиб боради, қо н ай д и ган , ғовак, ма-
ҳатл и й й и р и н гл и ўрам алар ҳосил бўлиб, о в қ ат еган да о ғр и қ
б илан бем орга ҳалақит қилади. Н ек р о з кўп ҳолатларда м уртак
бези, ретро м оляр соҳа, оғи з бўш лиғи б ош қа соҳаларида ю за
га чиқади. Н ек р о ти к ж ар аён н и н г ўзига хос том он л ари ш и л л и қ
қаватда қўш и ли б тарқал и ш и д и р. Н атиж ада н о а н и қ ш аклдаги
кен г ярал ар ҳоси л б ўлиш и, ун и н г ю заси кўкиш н ек р о ти к ка
р а т б илан қ о п л ан и ш и кузатилади. Я ра атроф идаги тўқим алар-
н и н г реактивлиги кўринм айди ёки кучсиз нам аён бўлади. О ғиз
бўш лиғидаги н е к р о ти к ўзгариш лар оқибатида бем ор тезда пай-
до б ў л ад и ган о ғр и қ д а н , о в қ а т ега н д а , ю ти н га н д а ги қ и й и н -
ч и л и к л а р д а н , оғи зд ан қўл ан са й и р и н г ҳид кел и ш и д ан , ум у
м ий ҳ о л с и зл и к д а н , б ош а й л ан и ш и д а н ва оғр и ш и д ан ш и к о ят
қилади. Я рали н е к р о ти к ўзгар и ш л ар н и н г б о ш л ан и ш и д а бем ор
г и п е р с а л и в а ц и я н и , к е й и н ч а л и к г и п о с а л и в а ц и я н и с е з и ш и
м у м ки н , бу эс а сў л ак б е зи н и н г д и с тр о ф и к ж ароҳатл ари -
154
Do'stlaringiz bilan baham: |
