Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Мавзунинг асосий мазмуни:
В и там и н л ар истеъм ол қ и л и н а д и ган о в қ ат и м и з тар к и б и д а 
бўлиб, о рган и зм ҳаёти учун муҳим ўрин тутади, улар модда 
алм аш и н уви ва аввалам бор адаптация ж араён и да ф аол иш ти- 
р о к этади. В и там инларнинг асоси й м анбаси о вқ ат маҳсулот- 
л ари бўлиб, б и р қатор ви там инлар и ч ак м и кроф лораси том о- 
н идан си н тезл ан ад и , ян а б ош қа бир қатор витам инлар орга­
н и зм д аги п р о в и т а м и н л а р д а н м одда а л м а ш и н у в и ж ар аён и д а 
ҳосил бўлади. В итам инларнинг овқат маҳсулотлари билан орга- 
ни?мга кам туш иш и ёки ичак ти зи м и д ан тўғри сўрилм аслиги

---

148
Orut бўш лит шиллиқ қавати ва ла б касалликлари
\а м д а о вқ ат б илан умуман туш м аслиги гипо ё к и а ви там и н о з 
р и в о ж л а н и ш и га ол и б к е л и ш и м ум ки н . А в и та м и н о з ҳозирги 
кунда ам алда кузати лм асад а, у ёк и бу в и т а м и н н и н г м аълум
микдорда етиш м овчилиги куп учраб туради. Гиповитам иноз ри ­
вож ланиш и патогенезида овқат маҳсулотининг таркибидаги ви­
там ин м икдори га б оғлиқ. Ш ундай қилиб, углеводга бой овқат 
маҳсулоти истеъмол қи л и н ад и ган бўлса, витам ин В, га талаб 
ош ади, овқатда оқсил м икдори кам бўлса витам ин В2, н и ко - 
ти н ат ва аскорбат ки сл о тал ар н и н г орган и зм га сўри ли ш и п а­
саяди. М еъда-ичак тракти касалликларида, қач о н ки о вқ ат мах- 
сул о тл ар и н и н г сўри ли ш и п асай и ш и ги п о в и там и н о зл ар ҳола- 
ти ҳамда ж игар ва эн д о кр и н ф ао л и яти бузи л и ш лари д а куза­
тилади. О рганизм том он и д ан витам инга бўлган эҳтиёж о ш и ­
ш и нати ж аси д а кел и б ч и қад и ган ви там и н ети ш м о вч и л и ги га 
эъти бор бериш жуда муҳим. Бундай ви там и н га ч ан қ о к д и к н и н г 
ортиб кетиш и ю қори ёки паст \а в о ҳарорати таъ си ри д а, ж ис- 
м оний зўр и қ и ш н и н г о ш и ш и д а, асосан руҳий зўри қи ш ва кис- 
лородга яхш и тўй и н м асли к вақтида ю зага келади. Ҳ ом и л адор- 
л и к ва эм и зи к л и аёлларда аск о р б и н ки слотага, п и р и д о к си н , 
ф о л а т ки сл отага, кал ьц и ф ер о л ва то к о ф ер о л га бўлган эҳти - 
ёж жуда ю қори бўлади. М одда ал м аш и н уви ж араён ида жуда 
кўплаб витам инлар ўзаро тўғридан-тўғри боғликдир. Б и р ви ­
там и н н и н г етиш м овчилиги ҳолати амалда кузатилмайди. Бу ма- 
қсадда витам инлар таъ си ри н и си н ерги зм ва ан тогон и зм и боғ- 
ликдиги холатини кўрсатиб ўтиш зарур. А гар орган и зм д а и с ­
теъм ол қилинаётган овқат б и л ан туш аётган аск о р б и н кисло- 
таси м икдори кўп бўлса, В, в и там и н и н и н г с ар ф л ан и ш и кам а- 
яд и , В2 ви там и н и кам айганда тўқим ада С ва В, витам инлари 
м икдори пасаяди. М аълум ки аскорб и н кислота ти ам и н б илан, 
ф олат ки слота В,, ви там и н и б и л ан , ти а м и н р и б о ф л а в и н ва 
п и ри д окси н б и л ан , ри б оф л ави н ретинол ва п ан тотен ат к и с ­
лота б и л ан , н и к о ти н кислота р и б о ф л о в и н б и л ан ўзаро боғ- 
л и қ. А ва Д ви там и н л ари н и н г ўзаро таъ сири ан тоган и ст т а в ­
сиф га хосдир. Н и к о ти н кислота н и н г т и а м и н , хо л и н , п а н то ­
тен ат кислота б и л ан , А ви там и н н и н г К ви там и н и б илан ан - 
тогонизм та ф с и ф и ан икд анган.