Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент фармацевтика институти

Инерт қаттиқ моддаларнинг асосий хусусиятлари
ГСХ да моддаларни таркибий қисмларга ажралиши қўзғалувчи газ билан қўзғалмас суюқ фаза ўртасида бетўхтов амалга ошади. Қўзғолмас суюқ фаза қаттиқ моддага шимдирилган бўлиши ёки колонка ичи тўлдирилган бўлиши мумкин. Бунда қўзғолмас суюқ фаза катта юзага эга бўлиши ҳамда газ фазаси билан яхши тегишини таъминланиши керак.
Суюқ фазани ушловчи модда яъни сорбент кимёвий жиҳатдан инерт, яхши хўлланиши, сирт юзаси 0,05 дан 10м²/г бўлиши ва юқори хароратда парчаланмалиги лозим. Қўзғолмас суюқ фаза қуйидаги талабаларга эга бўлиши керак:
1. Қўлланиладиган хароратда кам буғланадиган
2. Ажратиладиган аралашма таркибий қисмларини таркибларга яхши ажрата олиши
3. Термик жихатдан турғун ва инерт бўлмоғи, колонка ишинги 2-3 ой мобайнида тўхтовсиз таъминлаши лозим.
4. Ишчи хароратда ички масса алмашинувида жуда кам буғ зичлигига эга бўлиши керак.
5. Қаттиқ модда юзасини ва капилляр колонка ички деворларини яхши хўллаши ва шунинг билан бирга колонкани самарадарлигини ошириши.
6. Нисбатан кенг қўлланиладиган эритувчиларда яхши эриши лозим.
Қўзғалмас суюқ фазалар (ҚСФ) қутблилигига қараб 5 гурухга бўлинади:
1. Қутбсиз ҚСФ фазалар (парафинлар): сквалан.
Қутбсиз парафин, апиезонлар (H, J, K, L, M, N, O), тозаланган вазелин мойи, гексадекан, гептадекан,асосан қутбсиз ва кам қутбли моддалар: углеводородлар, мураккаб эфирлар, альдегидлар, кетонлар, юқори мой кислоталарнинг метил эфирлари таҳлилида қўлланилади.
2. Ўртача қутбли ҚСФ ўз молекуласида кам қутбли функционал гурух сақлайдилар ва қутбли ва қутбсиз моддаларни ажратишга ишлатилади.
3. Қутбли ҚСФ ўз молекуласида қўплаб юқори қутбли функционал гурухлар сақлайди. Бу ҚСФ лар кучли ва кучсиз қутбли моддаларни ўжратиш учун фойдаланадилар.
4. ҚСФ молекулалари ажратиладиган моддалар молекулалари билан кучли водород боғларини ҳосил қилади.
5. Махсус суюқ фазалар, булар комплекс ҳосил қилиш ҳисобига моддаларни таркибий қимларга ажратадилар.