Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент фармацевтика институти

2.8, 2.16 
5 
Диншунослик фанига кириш Режа: 
1.Диншунослик фанининг 
предмети, мақсади ва унинг 
вазифалари.
2 Дин, уни моҳияти ва 
келиб 
чиқиши.Динлар 
таснифи. 
3.Динни 
жамиятдаги 
вазифалари, уни илдизлари. 
1.1, 1.2, 2.1, 
2.10, 2.12 

---

41 
4. Ибтидоий динлар 
6 
Миллий динлар.
Режа: 
1.Яҳудийликни 
вужудга 
келиши ва таълимоти. 
2.Веда ва веда динлари. 
Ҳиндуийликни 
вужудга 
келиши, таълимоти. 
3.Конфуцийчилик 
таълимоти. 
4.Даосизм таълимоти 
2.1,1.2.,3.23 
7 
Буддизм дини.Христианлик 
дини. 
Режа: 
1.Будда ҳақида афсона. 
Буддизм таълимоти.
2.Буддизм оқимлари. 
3.Христианликни вужудга 
келиши. 
4.Христианлик 
дини 
таълимоти. 
5.Христианлик 
дини 
окимлари. 
2.1,2.2.,2.16, 
3.23 
8 
Ислом дини ва унинг асосий 
манбалари 
Режа: 
1.Жохилия даврида араб 
жамияти. 
2.Ислом дини таълимоти 
Муҳаммад 
пайғамбар 
ҳаѐтлари. 
3.Ислом дини оқимлари. 
4. Исломнинг муқаддас 
манбалари. 
5.Қуръон ва ҳадис – Ислом 
динининг 
асосий 
манбалари. 
1.10,1.12,1.15, 
2.1,2.2,3.3.29, 
3.35,3.36 
9 
Ўзбекистонда 
виждон 
эркинлигини 
кафолатланиши.Диний 
экстремизм,акидапарастликка 
карши кураш. 
Режа: 
1.Виждон эркинлиги ва 
диний 
ташкилотлар 
масаласи. 
1.1,1.2,2.1,2.2, 
1.7,1.12,2.1,2.2, 
3.12,3.15,3.18 

---

42 
2.Ўзбекистон 
Республикасида 
виждон 
эркинлигининг қонун йўли 
билан кафолатланиши. 
3.Фундаментализмнинг 
вужудга 
келиши.Экстремизмни 
келтириб 
чиқарувчи 
омиллар. 
4.Миссионерликнинг келиб 
чикиши, 
уни 
жамият 
баркарорлигига тахдиди. 
4. ФАННИ ЎҚИТИШДА ҚЎЛЛАНИЛАДИГАН АХБОРОТ ВА ПЕДАГОГИК 
ТЕХНОЛОГИЯЛАР 
"Маънавият асослари
1
' фанини ўқитишда хам илғор педагогик ва ахборот 
технологияларини қўллаш мухим аҳамият касб этади. Маъруза ва амалий машғулот 
дарсларини ўтказишда "инсерт", "кластр", "балик суяги", "нилуфар гули" усуллари, 
"нимага" диаграммаларидан фойдаланиш, "каскад", "пирамида", "пинборд", "зиг-
заг" (эгри - бугри) техникаларини қўллаш кўплаб ижобий натижаларни беради. 
Талабаларда мустакил фикрлаш, ўзнуктаи-назарларини асосли химоя қилиш, 
баҳслашиш кўникмаларини ҳосил қилиш учун семинар дарсларига алоҳида эътибор 
бериш мақсадга мувофикдир. Бундай дарслар ўтказилишида ҳозирги пайтда катта 
аҳамият касб этиб бораѐтган интерфаол усуллардан фойдаланиш, жумладан, кичик 
гурухларга бўлиниш, маълум позицияни эгаллаш, аклий хужум, роллар уйини каби 
усулларни кенг қўллаш машғулотларнинг самарали бўлиши, уларнинг қизиқарли 
кечишига сезиларли таъсир кўрсатади. 
Фан бўйича барча маърузалар такдимот-кўргазмалар билан олиб борилади. 
Мазкур фанни ўқитишда оммавий ахборот воситаларидаги сўнгги хабарлар, 
мультимедия ва видеокассеталардан фойдаланилади. Видеофильмларнинг рўйхати: 
6.Маънавий янгиланиш йулида.
7.Экологик хавфсизлик муаммолари. 
8.Иктисодий хавфсизлик ва баркарор ривожланиш асослари. 
9.Миллий хавфсизликнинг харбий-стратегик асослари. 
10.Баркамол авлод орзуси. 
Маъруза ва амалий машгулотларда кластер, аклий хужум, инсерт, 
пинборд кубик, қора қути, 3x4 ва бошқа интерфаол усуллардан 
фойдаланилади, 
тренинг 
ва 
тестлар, 
муаммоли 
вазиятлар 
қўлланилади.www.mFa.uz.,www.press~servise.uz.,. 
www.literaturc.uz.- 
www.Ziyonet.uz/
 
№ 
Мавзу
Инновацион 
Янги пед 

---

43 
ахборот тех 
нологияси 
технология
1 
Ислом Каримовнинг миллий – 
маънавий
тикланиш концепцияси ва унинг 
миллий 
мустақилликни 
мустаҳкамлашдаги 
аҳамияти. 
Маънавият асослари фанининг 
предмети, тушунчалари, уларнинг 
ўзаро 
муносабатлари 
ва 
ривожланиш хусусиятлари
Тақдимот
мультимедиа
―БББ‖ 
―Муаммоли 
вазият‖ 
2 
Маънавиятнинг 
таркибий 
қисмлари, ўзаро муносабатлари ва 
ривожланиш 
хусусиятлари.
Маънавиятда 
миллийлик 
ва 
умуминсонийлик 
Тақдимот
мультимедиа 
―Ақлий 
хужум‖, 
―Бумеранг‖ 
3 
Маънавиятнинг сиѐсат, ҳуқуқ ва 
ҳокимиятдаги 
ўрни.
Маъанавият, 
иқтисодиѐт 
ва 
уларнинг ўзаро боғлиқлиги. 
Тақдимот
мультимедиа 
―Кластер‖, 
―3х4‖, 
―Бумеранг‖ 
4 
Қадимги Марказий Осиѐ халқлари 
маънавиятининг 
шаклланиш 
жараѐнлари.
Ислом динида маънавият ва шахс 
маънавий қиѐфасининг талқини 
Тақдимот
мультимедиа 
―БББ‖, 
―Қора қути‖ 
5 
Ўрта Осиѐ фалсафий тафаккурида 
маънавият 
ва 
маърифат 
масалалари. Амир Темур ва 
темурийлар 
сулоласи 
даврида 
маънавият 
Тақдимот
мультимедиа 
―Муамоли 
вазият‖, 
―Харита 
чизиш‖ 
6 
Жадидларнинг маърифатпарварлик 
ҳаракати 
ва 
унинг 
халқ 
маънавиятини 
юксалтиришдаги 
тутган ўрни. Жадидчилик ҳаракати 
шаклланишининг 
маънавий 
илдизлари. Мустамлакачилик ва 
қарамлик йилларида маънавият. 
Тақдимот
мультимедиа 
―Эссе‖, 
―Кластер‖,
―БББ‖ 
7 
Маънавий баркамол, комил инсон 
тушунчалари. Уларнинг шарқона 
таърифи. 
Ислом 
Каримов 
асарларида 
баркамол 
инсонни 
тарбиялаш 
ғоялари. 
Ватанпарварлик, инсонпарварлик 
ва ўз миллатга садоқат шахс 
Тақдимот
мультимедиа 
―Ақлий 
хужум‖, 
―3х4‖, 

---

44 
маънавияти мезон лари . 
8 
Миллий 
ўзликни 
англаш,уни 
мустаҳкамлаш ва миллатлараро 
тотувликни 
таъминлаш 
шахс 
маънавияти белгилари. Ҳуқуқий 
саводхонлик, қонунга итоаткорлик, 
давлат 
тизимига 
ҳурмат 
ва 
фуқаролик бурчига садоқат шахс 
маънавий баркамоллиги мезонлари. 
Шахс 
маънавиятини 
ривожлантириш 
омиллари 
ва 
воситалари
Тақдимот
мультимедиа 
―Кроссворд‖, 
―Мантиқий 
қиѐслаш‖ 
9 
Диншунослик фанига кириш.
Тақдимот
мультимедиа
―БББ‖ 
―Муаммоли 
вазият‖ 
10 Диннинг 
ибтидоийформалари.Зардўштийлик 
дини 
Тақдимот
мультимедиа 
―Ақлий 
хужум‖, 
―Бумеранг‖ 
11 Миллий динлар.
Тақдимот
мультимедиа 
―Кластер‖, 
―3х4‖, 
―Бумеранг‖ 
12 Буддавийлик. 
Тақдимот
мультимедиа 
―БББ‖, 
―Қора қути‖ 
13 Христианлик.
Тақдимот
мультимедиа 
―Муамоли 
вазият‖, 
―Харита 
чизиш‖ 
14 Ислом динининг вужудга келиши 
ва тарқалиши. 
Тақдимот
мультимедиа 
―Эссе‖, 
―Кластер‖,
―БББ‖ 
15 
Исломнинг асосий манбалари. 
Тақдимот
мультимедиа 
―Ақлий 
хужум‖, 
―3х4‖, 
16 
Виждон эркинлиги ва диний 
ташкилотлар. 
Тақдимот
мультимедиа 
―Кроссворд‖, 
―Мантиқий 
қиѐслаш‖ 
17 
Диний экстремизм ва 
фундаментализм. 
Миссионерликни жамият 
баркарорлигига тахдиди 
Тақдимот
мультимедиа 
―Ақлий 
хужум‖, 
―Бумеранг‖ 
5.Маънавият асослари фанидан якуний назорат саволлари 

---

45 
1.Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов ишлаб чиққан 
миллий-маънавий тикланиш концепсияси, унинг назарий ва амалий 
аҳамияти. 
2. Амир Темур – юксак маънавият эгаси. 
3.Инсон манфаати, ҳуқуқ ва эркинликларини, таъминлаш, ҳаѐтимизнинг 
янада эркин ва обод бўлишига эришиш – бизнинг бош мақсадимиздир Ислом 
Каримовнинг ЎзбекистонКонституциясининг 20 йиллигига бағишланган 
тантанали маросимдаги маърузасининг аҳамияти. 
4.Мустақиллик йилларида миллий-маънавий тикланишимизда Президент 
Ислом Каримовнинг хизматлари. 
5. ―Темур тузуклари‖ асари, моҳияти. 
6. Ўзбекистонда миллатлараро муносабатларни изоҳланг. 
7. 
Мустақиллик йилларида миллий маънавиятнинг тикланиши ва 
ривожланишида Президентимиз Ислом Каримовнинг хизматлари.
8.―Темур тузуклари‖ асаридаги адолат, тўғрилик, ҳалоллик, дўстларга 
садоқат, ватанпарварлик тўғрисидаги фикрлардан мисоллр келтиринг. 
9. Хуқуқий маданият, хуқуқий саводхонликнинг жамиятда тутган ўрни. 
10. Маънавият тушунчаси, унинг моҳияти. 
11. Мирзо Улуғбекнинг илм-фан ва маърифат ривожига қўшган хиссаси. 
12. Демократия тушунчасининг мазмуни ва моҳияти. 
13. Маънавиятнинг асосий тушунчалари ва категориялари. 
14. Алишер Навоий – ―сўз мулкининг султони‖.
15. Шарқ ва Ғарб демократиясининг муштарак томонлари ва фарқлари. 
16. Маънавият тараққиѐтиннг асосий қонунлари.
17. Алишер Навоий маънавиятини ифодаловчи ҳислатлар. 
18. Демократия ва маънавиятнинг ўзаро боғлиқлиги. 
19. Маънавиятни ривожлантиришни ҳозирги даврда давлат сиѐсатининг 
устивор йўналиши даражасига кўтарилиш сабаблари. 
20. Мустақиллик ва Амир Темур, темурийлар даврига муносабатни 
ўзгариши. 
21. Ота-онанинг фарзанд олдидаги улуғлиги.
22. Маданият, унинг турлари.
23. Жадидчилик харакатининг пайдо бўлиш сабабалари. 
24. Ота-онанинг фарзандлар олдидаги бурчи. 
25. Мафкура ва маънавият муносабатларининг ўзаро боғлиқлиги. 
26. Жадидчилик ҳаракатининг пайдо бўлиши, намояндалари ва уларнинг 
асарлари.
27. Ўзбекистон Республикаси Конституциясида оила масалалари. 
28. Миллий истиқлол мафкурасининг мазмуни ва моҳияти. 
29. Маҳмудхўжа Беҳбудий фаолияти 
30. ―Ота рози-Худо рози‖ иборасининг мазмун -моҳияти.
31. Иқтисодиѐт фанининг маънавият билан ўзаро боғлиқлиги. 
32. Мунавварқори фаолияти. 
33. Ўзбек оиласининг фарзанд тарбиясидаги ўзига хос жиҳатлари.
34. Бозор иқтисодиѐти тушунчаси. 

---

46 
35. Абдулла Авлоний фаолияти. 
36. ―Яхши феллар, яхши амаллар-ҳалол луқмадандир‖ иборасининг мазмун – 
моҳияти. 
37. Мустақил Ўзбекистоннинг бозор муносабатларига ўтишнинг ўзига хос 
йўли. 
38. Мустамлакачилар томонидан халқни тарихидан, маънавиятидан маҳрум 
қилишининг сабаблари. 
39. Ўзбек оиласининг маънавий-ахлоқий жиҳатлари. 
40. Маънавият ва иқтисоднинг ўзаро боғлиги. 
41. Чор Россиясининг Ўрта Осиѐда олиб борган мустамлакачилик сиѐсати. 
42. Кишиларни маънавий-ахлоқий тарбиялашда адабиѐт ва санъатнинг роли. 
43. Сиѐсат ва унинг йўналишлари. 
44. Шўролар даврида Ислом динига, диний қадриятларга бўлган муносабат.
45. Ўзбек ѐзувчи ва шоирлар асарларида миллий маънавиятининг ўзига ҳос 
жиҳатлари, уларнинг миллий маънавиятимизни ривожланишида тутган ўрни. 
46. Маънавият ва хуқуқ, уларнинг ўзаро боғлиқлиги. 
47. Шўролар даврида тарихимизга, маданиятимизга, бой маънавий 
меросимизга бўлган муносабат. 
48. Шахс маънавиятини шакллантиришда оила маъсулияти.
49. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг раҳбар 
ходимларнинг асосий маънавий-аҳлоқий хислатлари ҳақидаги фикрларини 
изоҳлаб беринг. 
50. Руслаштириш сиѐсатининг моҳияти ва оқибатлари. 
51. Мерос тушунчаси, унинг турлари. 
52. Маънавият, унинг гуруҳлари. 
53. Маънавий баркамол инсонни, комил инсонни, соғлом авлодни тарбиялаш 
- замон талаби. 
54. Монийлик таълимоти, унда маънавият масалалари. 
55. Умуминсоний маънавият, моҳияти. 
56. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг маънавий 
баркамол инсонни тарбиялаш тўғрисида ғоялари. 
57. Маздакийлик, унинг маънавий жиҳатлари. 
58. Миллий ва умуминсоний маънавиятнинг ўзаро боғлиқлиги. 
59. Маънавий баркамол инсон тушунчаси. 
60. Муҳаммад Мусо ал-Хоразмий буюк қомусий олим. 
61. Ўрта Осиѐ халқлқрининг афсона, ривоят ва достонларидаги маънавий 
жиҳатларни изоҳланг. 
62. Соғлом авлоднинг қирраларини изоҳланг. 
63. Ахмад Ал-Фарғоний, унинг ижоди. 
64. Ўрта Осиѐ халқларининг ватанпарварлик мавзуидаги халқ оғзаки 
ижодидан намуналар келтиринг. 
65. Комил инсон тушунчси. 
66. Ал-Фаробийнинг фаолияти. 
67. ―Авесто‖да инсон ахлоқи, одоби, маъанвиятини ифода этувчи таянч 
ғояларни изоҳланг. 

---

47 
68. Маънавий баркамол, соғлом авлод, комил инсон тушунчаларининг фарқи 
ва умумий жиҳатларини изохланг. 
69. Ибн Сино – буюк ҳаким. 
70. ―Авесто‖да табиатга, хайвонларга кўрсатилган муносабат. 
71. Комил инсон ҳақида Шарқ мутафаккирлари фикрларидан намуналар 
келтиринг. 
72. Юсуф Хос Ҳожибнинг илм, унинг аҳамияти, одоб-ахлоқ ҳақидаги 
фикрлари. 
73. ―Авесто‖да соғлом авлод масалалари.
74. Маънавий баркамол, комил инсоннинг асосий фазилатлари. 
75. Ахмад Югнакийнинг илм, унинг аҳамияти, одоб-ахлоқ ҳақидаги 
фикрлари. 
76. Ислом дини, унинг элементлари. 
77. Ватан тушунчаси. 
78. Бобораҳим Машрабнинг ахлоқий, маънавий қарашлари.
79. Қуръон ва Ҳадис китоблари ҳақида маълумот. 
80. Ватанпарварлик ҳақида ўтмиш мутафаккирларининг айтган фикрлари. 
81. Мирза Абдулқодир Бедил-юксак маънавият–маърифат эгаси. 
82. Ислом динида инсон маънавияти масалаларининг талқини. 
83. ―Ватанни севмоқ иймондандир‖, ―Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир‖ 
ибораларининг моҳияти. 
84. Абдураҳмон Жомийнинг маънавият қарашлари. 
85. Ислом динининг илмга муносабати. 
86. Ватанпарварликнинг асосий намоѐн бўлиш жиҳатлари.
87. Ўзбекистон Ресрубликаси Президенти И.Каримовнинг ―Тариҳий хотира 
ва инсон омили буюк келажагимизнинг гаровидир‖ рисоласи ҳақида. 
88. Тасаввуф диний таълимоти, моҳияти. 
89. Инсонпарварлик – ўзбек халқи миллий руҳиятининг ажралмас қисми . 
90. Ор-номус тушунчасининг мазмун-моҳияти. 
91. Тасаввуф таълимотида инсон камолатига етишишида тўсиқ бўладиган
ҳолатлар. 
92. Ўзбекистон Республикасининг Конституциясида инсонпарварлик ғоялари 
баѐн қилинган моддалар. 
93. Диѐнат ва виждон тушунчасининг моҳиятини изоҳланг. 
94. Ўрта Осиѐлик буюк сўфийлар, уларнинг фаолияти. 
95. Миллатпарварликнинг асосий жиҳатлари. 
96. Меҳр-шавқатлилик тушунчаси. 
97. Дил ва ѐру-даст ба кор иборасининг моҳиятини изоҳланг. 
98. Чор Россияси ва шўролар мустамлакачилиги даврида миллатимизнинг 
мустақиллиги учун курашган миллатпарвар инсонлар. 
99. Ўзбекистон Республикаси Президанти И.А.Каримовнинг ―Юксак 
маънавият – енгилмас куч‖ асарида илгари сурилган ғоялар. 
Диншунослик фанидан ЯБ саволлари 
1. Диншунослик фанининг предмети, мақсади ва вазифалари. 
2. Диншунослик соҳалари. 

---

48 
3. Диннинг таърифи, моҳияти. 
4. Динни жамиятдаги вазифалари. 
5. Динлар таснифи. 
6. Динни ўрганиш инсониятни - ўрганиш. 
7. Диннинг ибтидоий шакллари. 
8. Ибтидоий давр маросимлари, ов қилиш. 
9. Тотемизм диний тасаввури. 
10. Шаманизм, сехргарлик турлари. 
11. Динни пайдо бўлиши тўғрисида турли хил тасаввурлар. 
12. Анимизм диний эътиқоди. 
13. Дин моҳияти, унинг асосий элементлари. 
14. Миллий дин тушунчаси (мисоллар келтиринг). 
15. Ҳиндуийлик динида кастачилик тизимининг моҳияти. 
16. Веда – ҳиндуийлик муқаддас китоби. 
17. Ҳиндуизм илохлари. 
18. Ҳиндуизм оқимлари, маросимлари. 
19. Конфуций – хитой донишманди, дин асосчиси. 
20. Конфуцийнинг фалсафий қарашлари. 
21. Конфуцийчиликни Хитойда тарқалиши. 
22. Конфуций номини илохийлаштирилиши. 
23. Конфуцийлик таълимоти. 
24. Даосизмни вужудга келиши. 
25. Лао-Цзи таълимоти моҳият-мазмуни. 
26. Даосизм секталари. 
27. Даосизм кўпудолик дини. 
28. Яхудийлик дини – яккахудолик дини. 
29. Мусо пайғамбарга Яҳве томонидан берилган 10 та лавҳа мазмуни. 
30. Яхудийлик таълимоти. 
31. Яхудийлик муқаддас китоби. 
32. Яхудийлик оқимлари. 
33. Яхудийлик байрамлари. 
34. Мустақил Ўзбекистонда яхудий жамоаларининг диний ҳаѐти. 
35. Ўрта Осиѐда буддизм динини тарқалиши. 
36. Буддизм оқимлари. 
37. Ламаизм – буддизм асосий йўналишларидан бири. 
38. Буддизм манбалари. 
39. Буддизмни дунѐ бўйлаб тарқалиши. 
40. Буддизм динида сангха жамоасини ўрни. 
41. Будда очган 4 олий ҳақиқатнинг моҳияти. 
42. Буддизм таълимотининг амалий қисми. 
43. Буддизм дини асосчиси шахси. 
44. Буддизм – дастлабки жаҳон дини. 
45. Христианлик динини вужудга келиши. 
46. Христианлик таълимоти. 
47. Христианлик оқимлари. 

---

49 
48. Католик оқими таълимоти. 
49. Православ оқими. 
50. Протестантлик секталари. 
51. Христианлик дини маросимлари. 
52. Библия христианлик муқаддас китоби. 
53. Евангелие (Инжил) Исо Масиҳ тўғрисидаги хушхабар. 
54. Христианликни Ўзбекистонга кириб келиши. 
55. Исо Масиҳ христианлик дини асосчиси. 
56. Ислом динини пайдо бўлиши. 
57. Муҳаммад пайғамбар ислом дини тарғиботчиси. 
58. Ислом дини асосий ақидалари. 
59. Ислом дини таълимоти. 
60. Ислом таълимотида иймон тушунчаси. 
61. Ислом динида асосий рукнлар. 
62. Қуръони каримни нозил бўлиши. 
63. Қуръонни ѐзма ҳолатга келтирилиши. 
64. Қуръон – мусулмонларнинг муқаддас китоби. 
65. Қуръонни таржима қилиниши. 
66. Ҳадисларни тўпланиши.
67. Ҳадисларни турлари. 
68. Имом ал Бухорий – буюк мухаддис. 
69. Зардуштийлик динини пайдо бўлиши ҳақида турли назариялар. 
70. Зардуштийлик диний таълимоти. 
71. Авесто зардуштийлик муқаддас китоби. 
72. Зардуштийлик амалиѐти. 
73. Ўзбекистон Конституциясида виждон эркинлигини кафолатланиши. 
74. ―Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида‖ги қонуннинг 
мақсади, вазифалари. 
75. Диний ташкилот тушунчаси, уларнинг фаолияти. 
76. Диний экстремизмни моҳияти. 
77. Диний экстремистик гуруҳларининг зарарли мақсадлари. 
78. Ваҳҳобийлик экстремистик гуруҳининг Ўзбекистонга зарарли таъсири. 
79. Ўрта Осиѐда ноқонуний фаолият олиб борган экстемистик гуруҳлар. 
80. Шахид тушунчаси, исломда шахидлик мақоми. 
81. Терроризм тушунчаси, уни жамият барқарорлигига тахдиди. 
82. Фундаментализм тушунчаси. 
83. Диний таълимотларда экология муаммолари. 
84. Зардуштийлик таълимотида экологияни авайлаб асраш ҳақида. 
85. Христианлик, ислом дини таълимотларида экология масалалари. 
86. Абу Мансур Мотуридийни ислом динига қўшган хиссаси. 
87. Имом ат Термизийни ислом динига қўшган хиссаси. 
88. Замахшарийни ислом динига қўшган хиссаси. 
89. Анимизм диний тасаввури. 
90. Ислом динида эхсон туншунчаси. 
91.Миссионерлик тушунчасининг мазмуни. 

---

50 
92.Миссионерликни жамият баркарорлигига тахдиди. 
6. Баҳолаш мезонлари 
1.Талабалар билимини назорат қилиш ва рейтинг тизими орқали
баҳолашдан мақсад таълим сифатини бошқариш орқали рақобатбардош 
кадрлар тайѐрлашга эришиш, талабаларнинг фанларни ўзлаштиришида
бўшлиқлар ҳосил бўлишини олдини олиш, уларни аниқлаш ва бартараф 
этишдан иборат. 
2. Рейтинг тизимининг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат: 
а) талабаларда Давлат таълим стандартларига мувофиқ тегишли билим, 
кўникма ва малакалар шаклланганлиги даражасини назорат қилиш ва 
таҳлил қилиб бориш; 
б) талабалар билими, кўникма ва малакаларини баҳолашнинг асосий 
тамойиллари:
Давлат таълим стандартларига асосланганлик, аниқлик, хаққонийлик, 
ишончлилик ва кулай шаклда баҳолашни таъминлаш; 
в) фанларнинг талабалар томонидан тизимли тарзда ва белгиланган 
муддатларда ўзлаштирилишини ташкил этиш ва таҳлил қилиш; 
г) талабаларда мустақил ишлаш кўникмаларини ривожлантириш, ахборот 
ресурслари манбаларидан самарали фойдаланишни ташкил этиш; 
д) талабалар билимини холис ва адолатли баҳолаш ҳамда унинг 
натижаларини вақтида маълум қилиш; 
е) ўқув жараѐнининг ташкилий ишларини компьютрлаштиришга шароит 
яратиш. 
3. Фанлар бўйича талабалар билимини семестрда баҳолаб бориш 
рейтинг назорати жадваллари ва баҳолаш мезонлари асосида амалга 
оширилади. 
4. Талабалар билимини 100 балли рейтинг тизими орқали баҳолаш 
фанларни чуқур ўзлаштириш, топшириқлар ва уй вазифаларга ижодий 
ѐндашиш, мустақил фикрлаш ва ишлашни кўзда тутувчи, умумий ўқув 
юкламасини ҳисобга олиш, ўз билими ва кўникмаларини мунтазам равишда 
оширишга интилиш, ҳамда адабиѐтлардан кенг фойдаланиш каби 
хусусиятларни шакллантиришга эришилади. 
Баҳолаш тартиби ва мезонлари 
1. Талабаларнинг фан бўйича ўзлаштиришини баҳолаш семестр (ўқув 
йили) давомида мунтазам равишда олиб борилади ва қуйидаги турлар орқали 
амалга оширилади: 
- жорий баҳолаш (ЖБ) 
- талабаларнинг мустақил иши (ТМИ) 
- оралиқ баҳолаш (ОБ) 
- якуний баҳолаш (ЯБ) 
Ҳар бир фан бўйича талабанинг семестр (йил цикл) давомидаги 
ўзлаштириш кўрсаткичи 100 баллик тизимида баҳоланади.
Ушбу 100 балл баҳолаш турлари бўйича қуйидагича тақсимланади: 

---

51 
№ 
Баҳолаш тури 
Максимал балл 
Саралаш балл 
1 
Жорий баҳолаш 
55 
30,2 
2 
Талабанинг мустақил иши
5 
1,7 
3 
Оралиқ баҳолаш 
10 
5,5 
4 
Якуний баҳолаш 
30 
16,5 
ЖАМИ 
100 
55 
Талабаларнинг фан бўйича тўплаган умумий бали ҳар бир баҳолаш 
турларида тўплаган баллар йиғиндисига тенг бўлади. 
Жорий бахолаш (ЖБ) 
ЖБ да фаннинг хар бир бўлим бўйича талабанинг билими ва амалий 
кўникмаларини аниқлаб бориш кўзда тутилади ва у амалий машғулотларда 
амалга оширилади. Баҳолашда талабанинг билим даражаси, амалий 
машғулот материалларини ўзлаштириши, назарий материал муҳокамасида ва 
таълимнинг интерактив услубларида қатнашишининг фаоллик даражаси, 
шунингдек амалий билим ва кўникмаларни ўзлаштириш даражаси хисобга 
олинади. Ҳар бир фан бўйича ўқув соатидан келиб чиққан ҳолда максимал 
балл белгиланади. Маънавият асослари.Диншунослик фанларидан 18 соат 
ЖБга ажратилган. Биринчи семинарда талабага ―+‖ қўйилади , 2-9 
семинарларда баҳоланади ва балл тақсимоти семинарлар бўйича қуйидагича 
тақсимланади: 2-8 семинарларда максимал балл ―7‖, 9-семинарда максимал 
балл ―6‖. 
ЖБ ҳар бир фаннинг хусусиятларидан келиб чиққан ҳолда оғзаки, 
ѐзма иш, тест ѐки уларнинг комбинацияси шаклида амалга оширилади. Ҳар 
бир машғулотда барча талабалар баҳоланиши шарт. 
Талабанинг балларда ифодаланган ўзлаштириши қуйидагича 
баҳоланади: 
№ Балла
р 
Баҳо 
Талабанинг билим даражаси 
1 
7-6 
Аъло 
―5‖ 
Талабалар уй вазифасини бажарган, оғзаки 
саволларга аниқ жавоб беради, мавзу бўйича 
мустақил мушоҳада юрита олади, мазмунини 
тушунади мавзу бўйича мустақил фикрлай олади. 
Вазифаларни мустақил бажаради, натижаларини 
расмийлаштириб таҳлил қила олади. 
2 
5,9-5 
Яхши 
―4‖ 
Талаба уй вазифасини бажарган, оғзаки ва тест 
саволларига жавоб бера олади. Ижтимоий фанлар 
қонуниятларини ва таърифларни ѐд билади. 
Мавзуни тушунган, лекин айрим масалаларни 
тахлил қила олмайди. 

---

52 
3 
4,9-
3,8 
Қониқа
рли ―3‖ 
Талаба уй вазифасини бажариб келган, оғзаки ва 
тест саволларига қийналиб жавоб беради, 
таърифларни ѐд билади, лекин моҳиятини яхши 
тушунмайди.
4 
3-2 
Қониқа
рсиз ―2‖ 
Талаба уй вазифасини дафтарига ѐзиб келган, 
лекин мавзу бўйича саволларга жавоб бера 
олмайди. Моҳиятини тушунмайди. 
Талаба дарсга келиб унга мутлоқ тайѐрланмаганда ва муҳокамада 
мутлоқ иштирок этмаганида 1 балл қўйилади. 
Талабанинг мустақил иши (ТМИ) 
Талабанинг мустақил иши Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта 
махсус таълим вазирлигининг 25.08.2010 йил 333-сонли буйруғи ва институт 
ректори томонидан 2014 йил 3 сентябрда тасдиқланган ―Талаба мустақил 
ишини ташкил этиш, назорат қилиш ва баҳолаш тартиби тўғрисида Низом‖ 
асосида ташкил этилади. 
Мустақил иш бўйича белгиланган максимал рейтинг балининг 55% 
дан кам балл тўплаган талаба фан бўйича якуний назоратга қўйилмайди.
Талабанинг мустақил иши кафедра архивида рўйхатга олинади ва 2 
йил мобайнида сақланади. 
Ижтимоий фанлар кафедрасида талаба мустақил иши бўйича кафедра 
низоми ишлаб чиқилади. Бунда талаба мустақил ишининг шакл ва турлари, 
ҳар бир иш турига соатларни тақсимлаш ва аниқ баҳолаш мезонлари ишлаб 
чиқилади.
ТМИ нинг ўзлаштириши қуйидагича бахоланади. Максимал балл 5. 
Баллар 
Баҳо 
4,3-5,0 
―5‖ аъло 
3,6-4,2 
―4‖ яхши 
2,8-3,5 
―3‖ қониқарли 
2,8 дан кам 
―2‖ қониқарсиз 
Талабанинг мустақил ишдан олган бали ЖБ балига қўшилади. 
Оралиқ бахолаш (ОБ) 
ОБ да фаннинг бир неча мавзуларини қамраб олган бўлими ѐки қисми 
бўйича машғулотлар ўтиб бўлингандан сўнг, талабанинг назарий билимлари 
баҳоланади ва унда талабанинг муайян саволга жавоб бериш ѐки муаммони 
ечиш қобилияти аниқланади. 
Маънавият асослари.Диншунослик фанларидан иккита ОБ 
ўтказилади ва талаба рейтингига қўшган ҳолатда ѐзилади. 
ОБга ўқув машғулотларининг қарзи бўлмаган талабалар қўйилади. 
Оралиқ баҳолашнинг максимал бали 10 балл 
Ўзлаштириш 
10 балл битта ОБ бали 5 
Аъло 
8,6-10 5 
Яхши
7,1-8,5 4 

---

53 
Қониқарли
5,5-7 3 
Қониқарсиз
5,5 2 
ОБ кафедра мажлиси қарори билан ѐзма иш, тест, оғзаки суҳбат 
шаклларида ѐки уларнинг комбинацияларида ўтказилиши мумкин. ОБ 
бўйича белгиланган максимал рейтинг балининг 55% дан кам балл тўплаган 
талаба ЯБ га қўйилмайди.
Якуний бахолаш (ЯБ) 
ЯБ да талабанинг билим, кўникма ва малакалари фаннинг умумий 
мазмуни доирасида баҳоланади. ЯБ фан бўйича ўқув машғулотлари 
тугагандан сўнг ўтказилади. 
ЯБ нинг максимал бали - 30 балл. 
Ўзлаштириш 
30 балл 
Аъло 
30-25,8 
Яхши
25,5-21,3 
Қониқарли
21-16,5 
Қониқарсиз
16,5 дан кам
ЖБ ва ОБ га ажратилган умумий балларнинг ҳар биридан саралаш 
балини тўплаган талабага ЯБ га иштирок этишга ҳуқуқ берилади. ЖБ, ОБ ва 
ЯБ турларида фанни ўзлаштира олмаган (54 % дан кам балл тўплаган) ѐки 
узурли сабаблар билан баҳолаш турларида иштирок эта олмаган талабаларга 
қуйидаги тартибда қайта баҳолашдан ўтишга рухсат берилади: 
- қолдирилган амалий машғулот келгуси дарсга қадар гуруҳ 
ўқитувчисига қайта топшириш ва маслахат кунида топширилади. 3 та 
машғулотни қолдирган талаба факультет декани рухсати билан қайта 
топширади; 
- ОБ ни 2 ҳафта муддатда қайта топширишга рухсат берилади ва бали 
коэффицентсиз қайд этилади; 
- семестр якунида фан бўйича саралаш балидан кам балл тўплаган 
талабанинг ўзлаштириши қониқарсиз (академик қарздор) ҳисобланади; 
- академик қарздор талабаларга семестр тугаганидан кейин декан 
руҳсатномаси асосида қайта ўзлаштириш учун – 2 ҳафта муддат берилади. 
Шу муддат давомида ўзлаштира олмаган талабага белгиланган тартибда 
ректорнинг буйруғи билан талабалар сафидан четлаштирилади. 
Талабанинг рейтинги қуйидаги формула бўйича ҳисобланади: