Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази

Адекват нафас олишни аниқлаш учун:

• 
  Кузатиш: бемор нафас олаётган вақтда кўкрак қафасининг иккала томонининг адекват ва бир маромда ҳаракатланишини кузатиш.
  
• 
  Эшитиш: ҳавонинг бурун бўшлиғи, оғиз бўшлиғи ва кўкрак қафасига кириши ва чиқишини эшитиш. Нафас шовқинлари (аускультация вақтида) кўкрак қафасини иккала тарафда бир хил эшитилиши керак. Булкиллаш, стридор, ҳуштаксимон, хириллаш, гаспинг каби патологик шовқинлар эшитилмаслиги керак.
  

° Сезиш: ҳавонинг бурун ёки оғиз бўшлиғи орқали чиқишини сезиш.
Меъёрида нафас акти учун минимал зўриқиш сарфланади ва ёрдамчи мушаклар бу вақтда иштирок этмайди. Нафас чуқурлиги адекват бўлиши керак. Меъёрий нафасда нафас олиш регуляр бўлиб, ўша вақтда альвеолалар очилади. Меъёрида катталарда нафас сони дақиқасига 12-20 тагача, болаларда 15-30 тагача, чақалоқларда эса 40 тагача бўлади.

Ноадекват нафаснинг белгилари қуйидагилардан иборат:

• 
  Кўкрак қафаси кам ҳаракатчан ёки ҳаракат мавжуд эмас.
  
• 
  Нафас ҳаракатлари қорин олд девори ҳаракатланиши билан чекланган.
  
• 
  Бурун ва оғиздан чиқаётган ҳавони эшитиш ёки сезишнинг имкони йўқ. ёки чиқарилаётган нафас ҳажми меъёридан кам.
  
• 
  Нафас шовқинлари кучсизланган ёки эшитилмайди.
  
• 
  Хириллаш, ҳуштаксимон нафас ҳансираш, стридор каби патологик нафас шовқинлари эшитилади.
  
• 
  Нафас олиш тезлиги жуда тез ёки жуда секин.
  

• 
  Нафас олиш ўта даражада юза, жуда чуқур ёки қийинчилик билан.
  
• 
  Беморда цианоз борлиги аникланади, бу белгида бемор териси, лаби, тили, қулоклари ,тирноқлари кўк ёки кулранг рангга кирган. Бундай рангга бўялиш цианоз деб аталади
  
• 
  Нафас олиш чўзилган (юқори нафас йўлларининг обструкция бўлганлигини кўрсатади) ёки нафас чиқариш узайган (пастки нафас йўлларининг обструкция бўлганлигини кўрсатади)
  
• 
  Бемор гапириш ҳолатида эмас ёки бўлмаса, ҳансираш сабабли узун сўзларни талаффуз қила олмайди.
  
• 
  Болаларда эса умров усти соҳаси қовурғалараро ва қовурғалар ости мушакларининг ичга тортилиши кузатилади.
  
• 
  Бурун қанотларининг кенгайиши асосан чақалоқ ва болаларда кузатилиши мумкин.
  

Ноадекват нафас
Агар беморда ноадекват нафас белгилари ёки нафас йўқлиги аниқланиши, бемор ҳаётига хавф солувчи ҳолат ҳисобланади ва зудлик билан чора кўрилиши керак.