Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирининг

Зарб-тўлқинли терапия.
Оҳирги 10 йил давомида эректил дисфункцияни даволаш 
учун паст интенсив зарб-тўлқинли терапия кенг қўлланила бошлади [205–211]. Умуман 
олганда кўпчилик тадқиқотларда даволаш протоколи ёки ҳусусиятлар фарқларидан 
қатъий назар ажойиб натижаларга эришилган [212]. Енгил даражадаги ЭДли беморларда 
паст интесив зарб-тўлқинли терапия ЭФХИ шкаласи ва эрекция ригидлиги 
кўрсаткичларини статистик жиҳатдан яхшилаши тадқиқотларда кўрсатилган [213]. Бундан 
ташқари оғир ЭДли беморларда ва ҳамда ФДЭ-5 ингибиторларининг тўлиқ [210, 214] ёки 
қисман самарасизлигида ушбу усул эректил функцияни тиклаши мумкин [213]. Шунга 
қарамасдан эректил дисфункцияда паст интенсив зарб-тўлқинли терапияни қўллашнинг 
узоқ муддатли кузатув даври мавжуд, рандомизация қилинган тадқиқотларининг ишончли 
натижаларини олиш зарур (жумладан даволаш протоколлари, бемор учун импульслар 
миқдори) [215]. Ҳозирги вақтда аниқ тавиялар бериб бўлмайди [212, 213].
1.4.2.1. Иккинчи қатор терапия 
Перорал дори воситаларининг самарасизлигида интракаверноз инъекциялар 
ўтказиш тавсия этилади. Улар юқори самарадорликка эга (85%) [204, 216]. Вазоактив дори 
воситаларини интракаверноз киритиш ЭДни даволаш учун 20 йил олдин қўллаш 
бошланган биринчи усулидир [183, 217].

---

238 
Интракаверноз инъекциялар.
Алпростадил. 
Алпростадил (Каверджект, Эдекс/Виридал) – бу ЭДни 
интракаверноз даволаш учун тасдиқланган биринчи ва ягона восита ҳисобланади [183, 
217]. У монотерапия сифатида интракаверноз киритиш учун 5-40 мкг дозаларда энг 
самарали ҳисобланади. Эрекция 5-15 дақиқадан сўнг пайдо бўлади ва қабул қилинган 
дозага кўра давом этади. Препаратни қандай қилиб тўғри киритишни ўрганиш учун 
беморга ўқитиш дастури керак бўлади. Керакли кўникмалар бўлмаса, эркак беморнинг 
шериги ушбу техникага ўргатилиши мумкин. Препаратни киритиш техникасини махсус 
автомат ручка соддалаштиради, у игнани ёпади ва жинсий олатни тешиб қўйиш 
қўрқувидан халос қилади.
 
Апростадилни интракаверноз киритиш самарадорлиги 
частотаси ЭД мавжуд бўлган беморларнинг умумий сони орасида, шунингдек кичик 
гуруҳларда (масалан, диабет ёки юрак-қон томир касалликларида) 70% ни ташкил этди. 
Инъекциядан кейин жинсий алоқани беморларнинг 94 фоизи амалга оширган, қониқиш 
даражаси беморларнинг ўзларида 87-93,5%, шерикларида эса 86-90,3% ни ташкил этган 
[183, 217]. Алпростадилнинг интракаверноз инъекцияларида юзага келадиган асоратларга 
жинсий олат оғриғи (11% инъекция қилинганидан кейин беморларнинг 50%да), жуда узоқ 
давом этган эрекция (5%), приапизм (1%) ва фиброз (2%) киради [183, 217, 218]. Оғриқ 
одатда узоқ муддат қўлланилганда ўз-ўзидан тўхтайди. Уни натрий гидрокарбонат ёки 
локал оғриқ қолдириш воситаси ёрдамида тўхтатиш мумкин [183, 217, 219]. Каверноз 
фиброзда (кичик гематомалар билан боғлиқ) қўллашни бир неча ойга тўхтатиш керак. 
Оқсил парда фибрози Пейрони касаллигининг эрта бошланишида дарак бериши мумкин 
ва терапиядан воз кечишни талаб қилиши мумкин. Тизимли ножўя таъсирлар кам 
учрайди. Гипотензия анча кўп учрайди, айниқса юқори дозалар қабул қилинганда. Агар 
анамнезда алпростадилга юқори таъсирчанлик, приапизм ва қон ивиш хавфи мавжуд 
бўлса, препаратни қўллаш мумкин эмас. Препарат фойдасига ушбу маълумотларга 
қарамай, интракаверноз фармакотерапия қўллашнинг юқори тўхтатиш частотаси ва 
чекланган комплаентлилик билан боғлиқ. Препаратни қўллашни бекор қилиш 
кўрсаткичлари 41-68%ни ташкил этди [183, 217, 220, 221], беморларнинг кўпи биринчи 2-
3 ой ичида тўхтатганлар. Қиёсий текширувлар давомида алпростадил билан 
ўтказиладиган монотерапия бошқа дори бирикмаларига (37,6%) нисбатан қўллашдан воз 
кечиш кўрсаткичлари бўйича анча паст даражага (27,5%) эга бўлган, бунда даволашнинг 
биринчи ойларидан кейин препаратларни қўллаш частотаси йилига 10% га камайган. 
Тўхтатиш сабаблари – бу беморнинг доимо бир турдаги даволаш усулини қўллаш истаги 
(29%), муносиб шерикнинг йўқлиги (26%), паст самарадорлик (23%) (айниқса, қўллашни 
тўхтатганлар орасида), игнадан қўрқиш (23%), асоратлардан қўрқиш (22%) ва 
спонтанликнинг етишмаслигидир (21%). Шифокор хонасида ўқитиш пайтида беморларга 
батафсил маслаҳат бериш, шунингдек, синчковлик билан кузатиб бориш интракаверноз 
инъекциялаш техникасининг тўхтатилишини баҳолашда муҳим аҳамиятга эга [222].