Zbekiston respublikasi oliy va o ‗ rta maxsus ta`lim vazirligi

On  ikki  yil  namlӓro„«

  deb  nomlanadi.  Ushbu  faslda 

quyosh  va  oy  hisobi  bo‗yicha  oy  nomlari,  hafta  kunlari,  vaqt  nomlarining  arab 

tilidagi  muqobili  berilgan,  turkiychasi  berilmagan.  Har  uch  tilda  muchal  nomlari 

berilgan,  masalan,  turkiy  so‗zlar: 

so„chqan,  sayir  (sigir,  pars  (yo„lbars  yili), 

tavo„shqan (quyon yili), luy (baliq yili), yo„lan (ilon yili), at, qoy, maymun, tavuq, 

it, tong„o„z.

 

Uchinchi fasl  زل َسزً يك ٍدكوك»

Kӧkdӓgi nӓrsӓlӓr»

deb ataladi, unda osmon va 

unga tegishli 

kӧk, ay, quyash, yo„ldo„z, tolan ay, hÿlkӓr, altun qazuq (yulduz turi), 

chulfan  (cho„lpon  yulduzi),  kayvàn,  qo„zo„l,  samancho„  yolo„

kabi  nomlar 

ifodalangan.  

To‗rtinchi  fasl  یرلاوسا  ٍولا»

Alàv  ismlӓro„«

  deb  atalib,  unda: 

o„t,  alav,  tutun, 

o„tun,  uchqun,  kӧmir,  chog„,  ochaq 

kabi  ismlar  va  ular  uchun  umumiy  bo‗lgan 

yanmaq 

so‗zi mavjud. 

Beshinchi  fasl 

  وس

یرلاوسا

»

Suv  ismlari»

  deb  nomlangan:  a)  tabiat  hodisalari: 

yag„mur, bulut, su, qar, muz, qo„rav, yasho„n; 

b) suv bilan bog‗liq boshqa so‗zlar: 

tǝңiz, bulag„, jo„lg„a,  aro„q,  o„rmaq, quduq,bulg„ancho„q  (loyqa),  to„no„q,  kǝmӓ, 

kӧprik, tǝgirmàn

 kabilar. 

Beshinchi  bob  sakkiz  fasldan  iborat  bo‗lib,  u  35-45-betlarni  o‗z  ichiga 

olgan.Birinchi  fasl  ىاکه

«Makàn  atlӓro„« 

deb  ataladi

:  uchmaq  (jannat),  tamuq 

(do„zax),  yǝr,  qo„r,  chol,  dala,  tag„,  kӧy  (ko„cha),  yaylaq,  yaban,  yurt,  avul

  kabi 

so‗zlar kiritilgan. 

Ikkinchi fasl صاسا»

Asàs (uyga tegishli jihozlar)»

 deb nomlanib, uni quyidagi 

guruhlarga ajratish mumkin: a)uy bilan bog‗liq leksemalar: 

ÿy, hàvli, qorg„an, qara 

ÿy(shiyponcha), uya, in, otag„, chàrtaq, eshik, qapu, tam, tǝshÿk

 kabi so‗zlar;  

b) joy nomlari: 

bag„, g„ar, dala

 kabi.  

Uchinchi faslرلاتا ىاغلب ىادیسٌج قازفت

»Tufraq jinso„dan bolg„an atlar»

:  

a) tuproq jinsiga oid so‗zlar: 

tash, tufraq, tozan, kǝsӓk, balcho„q, lay, qum

; b) 

ma‘danlar: 

yaqut, qorg„asho„n, kÿmÿsh, qalay, tǝmÿr, sarcha (shisha)

. 

---

429 

 

 To‗rtinchi  fasl  رلاحلسا  غازی

»Yarog„-aslahalar»

  nomlari:  a)  uy-ro‗zg‗or 

buyumlari: 

kǝskÿch  (pichoq),  sanku(sanchqi),  ignӓ,  chapqu,  o„lmag„  (ilgich), 

qaycho„

kabi  so‗zlar;  b)  mehnat  qurollarini  bildirgan  so‗zlar: 

iskӓnӓ,  tǝshӓ, balta, 

kitmӓn,  kÿrӓk,  orag„,  basqo„ch  (randa) 

va  shu  kabi  so‗zlar;  v)  qurol-yarog‗  va 

unga oid so‗zlar

: qo„lo„ch, kishӓn, tuzaq, qo„n, savut, tug„, oq.

 

Beshinchi fasl تاوغً

»Nag„màt»

, ya`ni musiqa asboblari nomlari:  

a) musiqa va cholg‗u asboblari:

donbo„ra, nay, chanqo„raq va qunqo„raq (ular 

hozirgi  «qo„ng„iroq»  so„ziga  mos  keladi),  naqara,  rubab,  cho„g„o„ro„q

;  b)  uy-

ro‗zg‗or  buyumlari: 

achqo„ch  (kalit), qulp, saf,  o„b, tarag„, shatu  (narvon, shoti),