Намунавий ҳисоб
. Сув олиш иншооти дарё яқинида жойлашган ва олтита
сув олиш қудуқлари (5.17-Расмга қаранг) ва инфильтрацион бассейндан
иборат. Қудуқлар ер ости сувларини тўртламчи ёшдаги бир жинсли қумлардан
олади. Қумларнинг сувли қатлами қуввати
т
- 20 м ни ташкил қилади. Сувли
горизонтлар асосида, лойтупроқлар водоупор бўлиб хизмат қилади. Қатлам
юқоридан қуввати 2,5-3 м ли қумли-суглик қатлам билан ёпилган. Сувли горизонт
жинсларининг фильтрация коэффициенти
к
- 20 м/кун.
35
Ер ости сувлари ер юзасидан 2 м чуқурликда ётади. Улар ўзининг кимёвий
таркибига кўра, темир миқдори кўп 0,5-1 мг/л гача бўлган гидрокарбонат-
кальцийли типга киради ва чўкма ҳосил қилишга мойилдир.
Қудуқлар дарё қирғоғи бўйлаб, дарё сувидан 25 м масофада жойлашган.
Қатордаги қудуқлар орасидаги масофа ҳам 25 м га тенг. Барча қудуқлар бир хил
конструкцияга эга; бурғулаш радиуси г
0
= 0,4 м; фильтр радиуси г
0
= 0,2 м; фильтр
узунлиги /
в
20 м, жинсларни фильтрациялаш коэффициенти
к
ф
= 4,069 м/кун.
Инфильтрацион бассейн, сув олиш иншооти марказида дарёдаги сувдан 40
м масофада жойлашади. Инфильтрацион бассейн узунлиги 125 м ни, қуввати
эса
Q
б
= 0,052 м
3
/с ни ташкил қилади. Қудуқлардан олинаётган сув, сув олиш
иншооти чегарасидан ташқарида жойлашган резервуарга узатилиши кўзда
тутилган. Резервуарда сувнинг тўлиш ҳисоб-китоб сатхи – статик горизонтдан 70 м
дан юқорида.
Кўрилаётган сув таъминоти тизими – истеъмолчига 100 м
3
/соат (2400 м
3
/кун) дан
кам бўлмаган миқдорда етказиб бериши лозим, бунда қудуқлардаги сув сатҳининг
пасайиши, эксплуатациянинг ҳисоб-китоб муддати давомида
S
доп
= 5 мдан
ошмаслиги керак.
Комплекс ҳисоб-китоблар асосида, қудуқларнинг мумкин бўлган кольматажи
(қум тиқилиши)ни ҳисобга олган ҳолда (уларнинг барқарор ишлаши даврини, яъни T
s
ни аниқлаш) сув олиш иншооти эксплуатацияси режимини таҳлил қилиш ва талаб
этилаётган сув миқдорини таъминлашни созлаш билан сув чиқариш ускунасини
танловини амалга ошириш талаб қилинади
Сув олиш қудуқлари кольматажи натижасида ҳосил бўлган қаршилик
к
қуйидаги формула билан ҳисобланади:
0
ln
1
)
(
)
(
r
r
t
k
k
t
c
к
(5.19)
k(t)=k
ф
)
1
(
1
0
0
0
t
e
n
N
C
3
(5.20)
бу ерда:
N
0
/n
0
- ўлчамсиз параметр (
N
0
- фильтрнинг максимал сиғими ва
п
0
– унинг бошланғич ғоваклилиги);
С
о
g
- қудуқларни характерловчи қум тиқилиш интенсивлиги
параметри (С
о
– тортиб олинган сувдаги тиқилиб қолувчи
бирикмалар концентрацияси ва
- сувдан тиқилиб қолувчи
бирикмаларнинг ажралиши ва қудуқлар фильтрида унинг
чўкиши тезлиги константаси).
36
Do'stlaringiz bilan baham: |