Ўзбeкистoн рeспубликaси oлий вa ўртa мaxсус тaълим вaзирлиги тoшкeнт aрxитeктурa қурилиш институти

 
500
 
600
 
800
 
1000
 
1500
 
2000. 
g
P
ат


…11,3
 
10,2
 
10,1
 
9,9
 
9,8
 
9,7
 
9,6
 
9,4
 
9,2

8,6

8.4 
боғлиқ; P
нп
 
-
 
сувнинг тўйинган парлари босими, у ҳисоб-китоб 
температурасига 
t
в
боғлиқ: 
t
в
, °С .. 
 
10

20

30

40

50

60

70

80

90

100 
Сув тармоқнинг айрим кесимидаги вакуум-метрик босимнинг келтирилган 
баландлиги қуйидаги формула билан топилади: 
2








н
h
g
Pвак
/2g 
бу ерда:

-
дарёдаги минимал сув сатҳи устида шу кесимдаги сув 
тармоқнинг жойлашган баландлиги;
н
h

- сув тармоқдаги бошланғичдан то ҳисоб-китоб кесимигача босим 
йўқолишининг йиғиндиси; 
v 
- ҳисоб-китоб кесимида сувнинг оқиш тезлиги, м /с.
Сифонли сув тармоқларни лойиҳалашда, шунингдек, сув тармоқларни 
зарядкалаш ва эксплуатациялашда ҳавони сўриш учун мўлжалланган вакуум-
насослар характеристикасини ҳисобга олиш керак. ВВН типли вакуум-насослар 
атмосфера босимининг 85-95 % гача вакуум ҳосил қилади (насос маркази ва 
узатишига кўра). Пастгача ҳисоблаганда, қувурларни ётқизиш чуқурлиги – грунтга 
нолли температуранинг кириши ҳисоб-китоб чуқурлигидан 0,5 м га кўп олинади. 
Пўлат қувурли ўзи оқар ва сифонли сув тармоқлар ёғоч рейкалар билан 
ҳимояланган ёпишқоқ коррозияга қарши изоляция билан ўрнатилади; 
қувурларнинг ички юзасини цементли ёки бошқа қоплама билан қоплаш ҳам жуда 
мақсадга мувофиқдир (сувнинг коррозион хусусиятларига кўра). 

---

100 
Ўзи оқар сув тармоқлар ётқизилган траншея тепадан шағалли тайёрланган 
пўлат сетка бўйича тўкилган тош ётқизмалари, ёки шағалли тескари фильтр бўйича 
тюфакка боғланган темирбетон плиталар билан мустаҳкамланиши керак. Ўзи оқар 
сув тармоқлар сув қабул қилувчи патрубкасига сув остида икки қисмдан ташкил 
топган монтаж бурғуланганалувчи муфталар билан бирлаштирилади. Қуйи қисми 
патрубкага пайванд ёки вақтинчалик маҳкамлаш билан, юқориси эса – ўзи оқар сув 
тармоқни сувга туширгандан сўнг, резина прокладка билан четга чиқувчи охирини 
қуйи қисмга болтлар билан маҳкамланади. 
Ўзи оқар сув тармоқлар қирғоқли қудуқларга сальниклар орқали киритилиши 
керак. Ўзи оқар, сифон ва сўрувчи сув тармоқлар – дарёдаги сувнинг юқори 
даражаларида қирғоқдаги сеткали қудуқни ёки насосни ўчириш учун задвижкалар 
ёки дискли затворлар билан жиҳозланади. 
Ўзи оқар ва сифон сув тармоқларни насос ёрдамида ювиш – улардаги сувнинг 
илланмайдиган оқим тезлиги ҳисоб-китобида аниқланган диаметридан қатьий-
назар кўзда тутилади. Насослар ёрдамида сув тармоқларни ювиш сувнинг тўғри ва 
тескари оқими билан амалга оширилади. Ўзи оқар сув тармоқни сувнинг тўғри 
оқими билан ювишда битта сув тармоқ ўчирилади (икки секцияли сув олиш 
иншоотида) ва иккинчиси бўйича сувнинг бутун истеъмол сарфи 
Q
B
ўтказилади. 
Сув тармоқдан чиққан чўкмалар бунда сув билан қирғоқдаги қудуққа келиб 
тушади. Дарёдаги сув тошқинидаги сувнинг юқори хиралигида бундай режим мос 
келади. 
Гидропневматик ювишдан фойдаланиш ҳам мумкин, унда сув оқимига сиқилган 
ҳаво узатилиши амалга оширилади ва у илланиш ва коррозион чўкмалар 
мавжудлигида самаралидир. Гидропневматик ювиш учун кўчма компрессордан 
фойдаланиш мумкин, унинг шланги импульсли ювиш учун вакуум-устуннинг юқори 
қисмидаги патрубкага бирлаштирилади. 
Алоҳида ҳолатларда сув тармоқларни паншаха ва кетмонлар ёрдамида тозалаш 
мумкин.