Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон давлат жаҳон тиллари

-чи, -да, -ку
), отлар, ўзлик олмоши); 3) 
синтактик воситалар:
(
сўз тартиби, интонация)
. Ўзбек тилида реаллик категориясини ифодалашда 
аниқлик майли асосий восита ҳисобланса, иккинчи томондан модал сўзлар ва 
интонациянинг қўлланиши эса қатъий реалликни ифодалашда муҳим роль 
ўйнайди. 

---

65 
У М У М И Й Х У Л О С А Л А Р 
 
1.
Ўрта асрда Шарқ Уйғониш даври олимларининг уч буюк хизмати 
баён этилди: 
Биринчидан,
Форобий, Ибн Сино, Беруний каби алломалар 
юнон фани ютуқларини янада ривожлантирди. Форобий сўз маъноларини 
тасниф этиш билан бирга, от ва феълларнинг грамматик категориялари 
ҳақида ҳам фикр юритган. Форобий асосий мантиқий категориялар: тушунча, 
ҳукм ва уларнинг турлари, хулоса, силлогизм ва уларнинг шакллари, 
модусларини чуқур таҳлил қилиб, улар тўғрисида изчил таълимот яратди.
Иккинчидан,
 
Шарқ олимлари Юнон, Ҳинд, Эрон, Бобил, Миср ва бошқа 
ҳудудларда жамланган билимларни синтез қилди – саралади.
Ўрта аср Шарқ олимларининг 
учинчи 
буюк хизмати шундаки, улар фан 
юксалишини навбатдаги босқичга кўтариб, янги фан соҳаларига асос 
солганлар.
Форобий мантиқ категориялари: тушунча, материя, субстанция, 
акциденция, ҳаракат, вақт, шунингдек, тил ифодалари: сўз, содда ва мураккаб 
фикрларнинг нутқдаги ифодаси, ҳукм, силлогизм каби мантиқий 
хусусиятларни ҳам назарий, ҳам амалий асослаб беради.
 
2.
/арб Уйғониш даврининг илм-фан, мантиқ, мантиқий грамматика 
ривожида Антуан Арно ва Клод Ланслоларнинг «Умумий ва мантиқий 
грамматика» асари муҳим ўрин тутади. Асарда тил тафаккур кўзгуси 
сифатида қаралиб, муаллифлар ҳар бир грамматик категория учун мантиқий 
асос (сабаб-тушунтириш) топиш мақсадида илмий изланиш олиб борадилар. 
Муаллифлар учун нутқнинг асосий бирлиги гап ҳисобланиб, у мантиқий 
ҳукмни ўз ичига олади (La terre est ronde) ва уч атамадан: эга (terre), 
аниқловчи (ronde), боғлама (est) дан иборат бўлган. 
Уйғониш даврида грамматикада феъл категорияларига алоҳида эътибор 
берилиб, гап мазмунидаги