Tijoratbanklariningkassazaxiralarinijamg‘arishvasaqlash. MuomaladagipulmiqdorihajminiboshqarishuchunO‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankijalbqilinganpulmablag‘larihajmigaqarabtijoratbanklaridazaxiralarningmuayyankoeffitsiyentlarinibelgilaydi. Pul-kreditvositasidaboshqarishningsamaradorligi, uningpulmiqdorio‘sishsur’ativatuzilmasiga, shuningdek, pulningqadrsizlanishdarajasigata’sirimajburiyzaxiralashtiziminingmoslashuvchanligigabog‘liq. Ko‘rib chi qilayotganQonunning 28-moddasiga muvofi q majburiyzaxira lar alohidahisobvarag‘idanaqdpulyokiomonatlartarzidadeponentgaolinadi. Zaxiralashtizimitijoratbanklarigalikvidlikbilanbog‘liqqisqamuddatlimuammolarnihaletishimkoniniberadi. AyrimhollardaO‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankiqarorigabinoanmajburiyzaxiralargafoizlarqo‘shibqo‘yilishi ham mumkin. Tijoratbanklariningmablag‘larinizaxiralashtalablarigaamalqilishborasidajavobgarliginioshirishuchunqonundamoliyaviysanksiyalar(53-modda) belgilabqo‘yilgan. O‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankigato‘lanmayqolganpulniqonundabelgilangantartibdaso‘zsizundiribolish, shuningdek, jarimalarsolishhuquqiberilgan.
O‘zbekistonRespublikasidatijoratbanklarinitashkiletishvaularningfaoliyatiniolibborish „Banklarva bank faoliyatito‘g‘risida“giQonungaasoslanadi. Bu QonungaasosanO‘zbekistonRespublikasidabanklar universal faoliyatniamalgaoshiradilar. Aniqroqqilibaytadiganbo‘lsak, turlixildakreditlarberish, qimmatliqog‘ozlarvaxorijiyvalutaoldi-sotdisibilanshug‘ullanish, bo‘shturganpulmablag‘larinijalbetish, hisob-kitoblarniamalgaoshirish, kafolatlarberishvahokazolartijoratbankiningasosiyfaoliyatturlaridanhisoblanadi.
Odatda, O‘zbekistondabanklaraksiyadorlikjamiyatiko‘rinishidatashkiletiladi. Aksiyadorlarbankningustavfondigaqo‘shganhissalarigaqarab, bankningmajburiyatlarigajavobgardirlar. Aksiyadorlar bank faoliyatiniboshlashbosqichidabankdan bank ta’sisqilingandaqo‘shganhissalariniqaytarilishini talab qilishhuquqigaegaemaslar (ba’zihollarbundanmustasno). Bu holat bank barqarorligini, ishonchliliginitartibgasolishdayordamberadi.
Bankningustavkapitalinishakllantirishuchundavlatorganlariningmablag‘lari, jamoa, birlashmalarvafondlariningmablag‘lari, garovvakreditgaolinganmablag‘lardanfoydalanishmumkinemas.
Tijoratbanklariningtashkiliytuzilishiaksiyadorjamiyattuzilishigao‘xshashdir. Tijoratbankiningoliyorganiaksiyadorlarningumumiyyig‘ilishihisoblanadi. Bu yig‘ilishlardaaksiyadorlarningvakillarivaaksiyadorkorxonalarningrahbarlariishtiroketadilar. Aksiyadorlarningumumiyyig‘ilishidako‘ribchiqishgaqo‘yilganmasalalarbo‘yichaqarorqabulqilishuchunaksiyadorlarningkamida 3/4 qismiishtiroketishilozim.
Bankningboshqaruvinidirektorlarkengashiamalgaoshiradi. Ungaqo‘shimchatarzda bank boshqaruvinikuzatishvanazor at qi lishmas’uliyati ham yuklatilgan. Direktorlarkengashia’zolariningtarkibivasaylanishmuddatitijoratbankiningnizomibilanbelgilanadi.
Bank Kengashi bank faoliyatiningasosiyyo‘nalishini, kred it siyosativabankningboshqarejalariniko‘ribchiqish, daromad, xarajatlar, foydarejalarinitasdiqlash, sho‘balarniochishyokiyopishmasalalariniko‘ribchiqishkabimasalalarbilanshug‘ullanadi.
Bank boshqaruvi bank faoliyatigabevositarahbarlikqiladi. U aksiyadorlarningumumiyyig‘ilishivadirektorlarkengashioldidajavobgardir. Bank boshqaruviboshqaruvraisi, raiso‘rinbosarivaboshqaxodimlardantarkibtopgan. U o‘zfaoliyatiniNizomvayo‘riqlargaasoslanganholdaamalgaoshiradi.
Aksiyadorlarningumumiyyig‘ilishi, bank kengashivaboshqaruvi – bankningboshqaruvorganlarihisoblanadi.
Bank kengashiomonatchilarvaaksiyadorlarnihimoyaqilishmaqsadida bank faoliyatini, shujumladan:
kreditlashvamablag‘larniinvestitsiyalashto‘g‘riligininazoratqilish;
bank rahbarlariniishgatayinlashvaishdanbo‘shatish;
bank kapitaliningbirtekiso‘sibborishinita’minlabturish;
banksiyosatiniishlabchiqish;
qonunhujjatlarigarioyaqilishnita’minlashvaboshqavazi-falarniamalgaoshiradi.
Bank kengashia’zolarikamidabeshkishidaniboratbo‘lishilozim. Aksiyadorlardantashqari bank sohasiolimlarivamutaxassislari ham bank kengashia’zosibo‘lishlarimumkin.
Bankkaoperativrahbarlikqiluvchivauningfaoliyatiuchunjavobberuvchi bank boshqaruvibankningijroiyaorganihisoblanadi. Boshqaruv bank kengashivaaksiyadorlarumumiyyig‘ilishioldidahisobberadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |