Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Тошкент Архитектура қурилиш институти



Download 4,88 Mb.
bet31/47
Sana21.07.2022
Hajmi4,88 Mb.
#833722
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   47
Bog'liq
òáó« óá ßÒó ÓÑßÒÓß½áÓ¿¡¿ ¼áÛÓÒºá 111

1.3-расм. Миқдор қалинлиги.

Материал суркаш тўхтатилгандан кейин охирги босқич бошланади. Бу вақтда буғланиш камаяди. Материал суркаш вақт Т оралиқда белгиланса t вақтда бўлганда t >T, г/мин:


(11)
  миқдода   нолга тенглашганда шундай ҳисоблаш мумкин
(12)
Бу бўлимда берилган формуладан завод майдонларидаги ерга яқин атмосфера ифлосланиши ва умумий алмашинув вентияцияда ҳисоб китоб қилиш мумкин.
5-илова


Атмосфера xавосида газларнинг меxаник аралашмалари

Атмосфера xавоси xар xил газларнинг меxаник аралашмаларидан иборат булиб, табиий xолда 78 % азот, 21 % кислород, 0,9 % аргон, 0,003 % ЦО ва колган инерт газлардан иборат.


Атмосфера уч катламдан иборат:
1. Тропосфера-куйи 17-18 км. ни уз ичига олади.
2. Сротосфера 18-60 км гача булган катлам.
3. Мезосфера экзосфера 60-80 км.дан юкори булиб, ионлашган газлардан иборатдир.
Тропосферанинг устки катламида (50-200 м.гача) метеорологик узгаришлар тез-тез руй бериш натижасида атмосферанинг турли даражада ифлосланиши вужудга келади. Стратосферанинг 20-30 км катламида азон газининг юкори концентрацияси мавжуд булиб, азон кобигини вужудга келтиради. Азон кобиги куёшдан келаётган ултрабинафша нурларини ушлаб колиб, тирик организмларни бу нурдан муxофаза килади. Шу билан бирга эрда xаётнинг мунтазам давом килишини таьминлайди. Атмосфера xавоси эр шарини исиб ва совуб кетишидан саклайди. Шу билан биргаликда тирик организмлар xаетида алока воситаси яни тулкин
таркатиш вазифасини бажаради.
Тирик организмлар атмосфера xавоси таркибидаги О2 билан нафас олади ва СО2 газини чикаради. Яшил усимликлар эса СО2 билан нафас олиб О2 ни чикаради.
Кислород барча эниш, ачиш, оксидлаш жараёнларида иштирок килади. Инсон бир суткада 500 литр О2 истемол килиб ўпка оркали карийб 10 минг литр xавони
(12кг) ўтказади. Бирта автомобил бир суткада 20-30 кишини бир йиллик О2 ни сарфлайди.
Киши нафас олганда қон таркибидаги гемоглабин НВ кислородни бириктириб конга сурилган органик моддаларни xужайраларда парчаланишини амалга оширади. Атмосфера таркибидаги Н гази эса оқсил, органик моддаларнинг вужудга келишига иштирок этади. Инсон танаси асосан 4 элементдан таркиб топган: углерод, кислород,водород ва азот (96%) қолган 3 % калций, калий, фосфор, олтингугурт, 1 % эса бошка микроелементлардир.
ўсимлик танасида бу курсатгич куйидагича С-45 %, О - 42 %, Н-6,5%, Н- 1,5 % колган 5 % бошка элементлардан иборатдир.
Атмосфера xавоси икки xил усулда ифлосланади:
1. табиий (биологик).
2. суний (антропоген).
Биологик ифлосланиш- табиий муxитда вужудга келадиган вулкан-
лар, шамол, эмгирлар, табиий офатлар натижасида атмосфера xавосига
кушиладиган усимлик, xайвон колдиклари, заxарли газлар (СО, НО, СО)углеводородлар (метан, этан, аммиак ва бошкалар) ва космик фазодан келиб кушиладиган газлар, чанг заррачалари окибатида ифлосланади.
Космик фазодан xар йили атмосфера 1 млд. тоннадан ортик xар xил газ ва чанг заррачалари кушилади.
Эр юзида мавжуд булган 500 дан ортик доимий отилиб турувчи вулканларнинг xар биридан йилига уртача 75 млн. тоннагача чикинди чикади. Эки орол денгизи чекиниши муносабати билан вужудга келган 2,5 млн. гектар майдон юзасидан xар йили 100 млн тоннадан ортик
чанг ва туз заррачалари кутарилади.
Атмосфера таркибидаги табиий чанглар эр юзасида содир буладиган жараенлар учун катта аxамиятга эга. Чунки чанглар сув буглари учун конденсация ядроси xисобланиб, энгинларни вужудга келтиради.Куёшни тугри радиациясини ютиб эр юзасидаги организмларни ортикча нурланишдан саклайди. Шунинг учун xам атмосфера таркибидаги табиий чанглар малум даражада унинг зарурий элементи xисобланиб, ундаги xодиса ва жараенларни боришини тартибга солиб туради. Лекин айрим xолларда кучли вулқонларни отилиши, чанг тузонларни кўтарилиши туфайли атмосфера xавоси ме`еридан ортик ифлосланиш xолатларига xам сабаб булиши мумкин.
Сун`ий ифлосланиши. Инсоннинг актив фаолияти натижасида саноат, энергетик, кишлок xужалиги, транспорт, кончилик, маиший xизмат корxоналаридан чикадиган зарарли газлар, буглар, чанглар, бактерия, микроблар эрдамида атмосфера xавосини ифлослантирилади. Атмосфера xавосига чикариладиган ифлос моддаларнинг заxарли газлар асосий кисмини (СО, СО , НО ) углеводородлар, чанг, курум, металл бирикмалари ташкил килади. Булар куп xолларда органик экилгиларни ишлатиш (ендириш) жараенида вужудга келади. Xар йили атмосфера xавосига 200 млн. тонна чанг, 700 млн. тонна СО , 210 млн. СО , 300 минг тонна кургошин бирикмалари ва курум чикарилади. Курум таркибида 1,5-2 бензорин, диоксид каби концероген моддалар булиб нафас олиш юлларида рак касаллигини келтириб чикаришга сабаб булади.
Ёкилги билан ишлайдиган (мазут, кумир) битта электр станцияси атмосфера xавосига бир суткада уртача 1,2 тонна СО , 3-4 тонна СО, 1,5 тонна НО ва 10 тоннадан ортик кул курум чикаради.
Чорвачилик корxоналари атмосфера xавосини чанг углеводородлар (НН , СО, СО ) газлар юкумли касаллик таркатувчи бактериялар билан ифлослантиради. Масалан: 100 минг бош корамолга иктисослашган карамолчилик фермалари атмосфера xавосига бир суткада 0,3-2 тоннагача чанг, 10-15 кг. гача сероводород Н С, 50-200 кг НН , ва 1,5 млн. гача бактериялар билан ифлослантирилади.
Автотранспортнинг атмосферага чикарадиган умумий заxарли модда микдори 75-85 % гача эгаллайди. Агар 1 км га бешта автотранспорт (уртача) тугри келса, катта шаxарларда 200-300 га тенг 2000 йилга бориб 700-800 га этади. Марказий кучаларда СО нинг микдори 5-10 ба`зан 30 баробарга ошади. Узбекистонда транспорт чикиндиси 50-70 % ни ташкил килади.

Download 4,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish