Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Тошкент Архитектура қурилиш институти

Мажбурий конвексияда буғланиш.
Мажбурий конвексияда буғланиш микдори гс/ч
(4)
Юкорода берилган белгилардан ташкари U -буғланаётган юза устидаги хаво тезлиги м/с, р_ж -суюкликлар устидаги буғнинг босими мм симустини.
Консентратсиён С_ж, г/м³ ва портсионал босимни мм сим устини суюклар юза температурасида ва хавонинг суюкликлар буғлар билан тўйинган холатда кабул килинади.
Стационар шароитда суюқликлар юзаси температураси суюқликларга ташқаридан бериладиган иссиқдиқ, суюқликлар билан муҳит орасидаги иссиқлик алмашинуви ва буғланишга сарфланган иссиқлик ҳисобланади. Адиабатик жараёнда (ташқаридан суюқликка иссиқлик берилмаганда) суюқлик юзасидаги ҳаво ва буғланиш майдонидан узоқдаги муҳит қуйидагича белгиланди.

(5)
Бу ерда, юқорида берилганлардан ташқари С_рв ва С_рп –ҳавонинг ва буғнинг иссиқликлар сиғими (ккал/(кг_*С⁰)); r-модда буғланиш темпус ккал/кг.
Суюқлик юзасидаги температуранинг атроф муҳит температураси пасайиши тез буғланувчи моддалардан кўпроқ бўлади. Этиль эфир - 48 С⁰ ацитон-37 С⁰ кам учувчи атмосфера босими нормал бўлганда-80 С⁰да буғланувчи моддаларда спирт, бензол, эталацитон, юза температураси атрофидаги ҳаво температурасидан 20-25 С⁰ паст бўлади. Қайнаш температураси 130-140 С⁰ бўлганда моддалар (хлорбензол, амелспирт, амилацитат) буғланаётган юза температураси атрофдаги температурадан 6-9 С⁰ паст бўлади. Қайнаш температураси 200 С⁰ бўлган моддаларда (анелин, нитро бензол, нафталин, нитро Н аминобирикмаларда фенол тетроиливенес ва бошқалар) температура фарқи атиги 0,4-1,2 С⁰ бўлади. Қайнаш температура юқори бўлганда моддаларда юза температураси атроф муҳит температураси фарқ қилмайди.
Парда ҳосил қилувчи юзалардан зарарли моддалар буғланиши.
Кўплаб моддалар буғланиш даврида юзасида парда ҳосил бўлади. Булар ҳар хил лак бўёқ моддалар, ойна пластик боғловчи моддалар, елимлар, симолалар, кремни органик моддалар ва бошқалар. Бу моддалар бирор юзага суртилганда эритувчи буғланади ва парда ҳосил бўлади. Бу парда қовушқоқ гел ҳолатида бўлиб вақт ўтиши билан қалинлашиб ва қаттиқлашиб боради. Шунинг учун очиқ юзадан эритувчининг буғланиши 1-3 минут ичида содир бўлади. Бу ҳолат юқоридаги қонунларга бўйсунади.
Кейинчалик парда буғланишга халақит беради ва у тезлигини камайтиради. Бу холатда осон буғланувчи моддалар ажралиши, ўша материалнинг физик-ҳимик холатларига атроф мухитнинг метрологик холатига боғлиқ. Эксперементал тадқиқотлардан кўринадики эритувчининг буғланиш тезлиги ҳар доим эритувчининг материалда қолган миқдорига тўғри пропарционал.
(1)
Бу ерда, _{ } юза бирлигиган берилган вақт оралиғида буғланган ажралган миқдори г/м²; К – эритувчининг маълум бир метрологик шароитда юзадан буғланиш интенсивлигини билдиради, мин^-1; В –материал юзаси тўлиқ қуриб бўлганда юзадан ажралиб чиқан эритувчининг миқдори г/м².
Бўяш бошланишида ёки материал қуйиб олинганда ажраладиган учувчи моддалар миқдори қуйидаги тенгламада аниқланади.
(2)
Практикада ҳисоб китоб ўтказишда К₂₀ қилиб олинади.бу температура 20 С⁰ ҳавонинг тинч холатида учувчи моддаларни буғланиш интенсивлигини характерлайди, парда ҳосил қилувчи модда одатий қалинликларда муҳит намлиги 50%.
Метрологик шароити ўзгарганда қуйидаги ўзгаришлар киритилади. Температура температуру К_t, нисбий намликка _{ } ва ҳаво хаорати К_v.
Қават қалинлиги К_g материалнинг нисбий сарфланиши кг/м², графикдан аниқланади.