69
Бутун мамлакат (минтақа)даги иқтисодий вазиятни ҳамда унинг тармоқ
хусусиятларини акс эттирадиган ва хўжалик юритувчи субъектнинг хўжалик
фаолиятига таъсир кўрсатадиган ташқи омиллар ҳақида;
Хўжалик юритувчи субъектнинг хўжалик
фаолиятига таъсир
кўрсатадиган, унинг ўзига хос хусусиятлари билан боғлиқ бўлган ички
омиллар ҳақида;
Аудитор қуйидагилар билан ҳам танишиши лозим:
а) хўжалик юритувчи субъектнинг ташкилий-бошқарув тузилмаси;
б) ишлаб чиқариш фаолият турлари ва ишлаб чиқарилаётган маҳсулот
номенклатураси;
в) капитал таркиби ва акциялар курси (хўжалик юритувчи субъект
акциялари котировкаланиши керак бўлган ҳолда);
г) маҳсулот ишлаб чиқаришнинг технологик
хусусиятлари;
д) рентабеллик даражаси;
е)
хўжалик
юритувчи
субъектнинг
асосий
харидорлари
ва
таъминотчилари;
ж) ташкилот тасарруфида қоладиган фойдани тақсимлаш тартиби;
з) шўъба ва тобе ташкилотлари мавжудлиги;
и) хўжалик юритувчи субъект томонидан
ташкил этилган ички назорат
тизими;
к) ходимлар меҳнатига ҳақ тўлаш тамойилларини шакллантириш.
Аудитор учун қуйидагилар хўжалик юритувчи субъект тўғрисида
ахборот олиш манбаи ҳисобланиши керак:
хўжалик юритувчи субъект устави;
хўжалик юритувчи субъектни рўйхатга олиш тўғрисидаги ҳужжатлар;
кузатув ва (ёки) ижроия органлари акциядорлар йиғилишларининг ёхуд
хўжалик юритувчи субъектнинг бошқа шу сингари бошқарув органлари
мажлислари баённомалари.
хўжалик юритувчи субъектнинг ҳисоб сиёсатини ва унга ўзгартиришлар
киритишни тартибга солувчи ҳужжатлар;
70
бухгалтерия ҳисоботлари;
статистика ҳисоботлари;
хўжалик юритувчи субъект фаолиятини режалаштириш ҳужжатлари
(режалар, сметалар, лойиҳалар);
хўжалик
юритувчи
субъектнинг
контрактлари,
шартномалари,
битимлари;
аудиторлар, маслаҳатчиларнинг ички ҳисоботлари;
ички фирма йўриқномалари;
солиқ текшируви материаллари;
суд
даъволари материаллари;
хўжалик юритувчи субъектнинг ишлаб чиқариш ва ташкилий
тузилмаларини тартибга соладиган ҳужжатлар, унинг филиаллари ва шўъба
жамиятлари рўйхати;
хўжалик юритувчи субъект раҳбарияти ва ижрочи ходимлари билан
суҳбатлардан
олинган маълумотлар;
хўжалик юритувчи субъектни, унинг асоий участкалари,
омборларини
кўздан кечиришда олинган ахбоот.
Дастлабки режалаштириш босқичида аудиторлик ташкилоти аудитни
ўтказиш имкониятини баҳолайди. Агар аудиторлик ташкилоти аудитни
ўтказиш мумкин деб ҳисобласа, у аудитни ўтказиш
учун штатни
шакллантиришга ўтади.
Аудиторлар
гуруҳига
кирадиган
мутахассислар
таркибини
режалаштириш пайтида аудиторлик ташкилоти қуйидагиларни ҳисобга
олиши шарт:
Аудитнинг ҳар бир босқичи: тайёргарлик, асосий ва якунлаш босқичи
иш вақти бюджетини;
Гуруҳ ишининг таҳмин қилинаётган муддатларини;
Гуруҳнинг миқдорий таркибини;
Гуруҳ аъзоларининг мансаб даражасини;
Гуруҳ ходимларининг маъқуллигини;
Гуруҳ аъзоларининг малака даражасини.