Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат аграр университети агрокимё ватупроқшунослик кафедраси

Сульфат кислотани титрлаш усули билан аниқлаш. Бу усулнинг моҳияти 10% ли барий хлор ёрдамида, сульфат кислотани чўктиришга асосланган. Тушган чўкмани фильтрланади, ортиқча барий хлор ва бошқа тузлардан ҳоли қилиш учун иссиқ сув билан ювилади. Хлорид кислотаси билан ишқорсизланади ва уни куйдирилади. Чўкиндини оғирлиги тортилиб массаси ҳисобланади.
Ишлаш тартиби: Сувли сўримдан (сульфат кислота миқдорига қараб) 10-50 мл олиб, ҳажми 100-150 бўлган кимёвий стаканга солинади. Хлорид кислотанинг 10% ли эритмаси билан ишқорсизланади метилоранж пушти рангга ўтгунча ишқорсизлантирилган фильтрат қайнагунча қиздирилади ва иссиқ 10%ли BaCl₂ ёрдамида сульфат иони SO₄ чўктирилади.
Барий хлор пипетка ёрдамида 1-5 мл ҳажмда томизилиб, ҳар бир томчи мумкин қадар аралашиши лозим.
Стакандаги чўкма соат ойнаси билан беркитилади, 2-3 минут қайнатилади ва илиқ жойда (хона ҳароратида) 2-3 соат сақланади.
Эртасига чўкма қалин фильтр орқали сузилади ва иссиқ сув билан ювилади, бироз хлорид кислота билан реакциядаги барий йўқолгунча ишқорсизланади. Фильтрдаги чўкма қуритилади ва олдиндан массаси аниқланган чинни тигелга солиниб, сўнгра иссиқ муфель печига қўйилади ва 600-800⁰ С да 1-2 соат кулга айлантирилиб, тигелда сульфат қолдиғи қолгунча куйдирилади.
Тигелни печдан олишдан олдин печ ўчирилиб совутилади ва тигель эксикаторда совутилиб, оғирлиги тортиб аниқланади. Бу ишлар ҳаммаси аналитик тарозида эҳтиётлик билан олиб борилади.
Чўкмали тигелнинг оғирлигидан қуруқ тигелнинг оғирлиги айириб ташланади, тигелда куйдирилган BaSO₄ чўкмасининг фоиз миқдори аниқланади.


Х= а*0,4114*Е*100*К
М*Н
Х- сульфат кислотанинг миқдори (% ҳисобида)
а- кулсизлантирилган чўкма оғирлиги (г ҳисобида)
М –титрлашга олинган сўрим ҳажми (мл ҳисобида)
Е- сўримнинг умумий ҳажми (мл ҳисобида),
К- мутлақо қуруқ тупроққа айлантириш гигроскопик коэффициенти.1,02


Н- тупроқ оғирлиги (г ҳисобида)
0,4114- BaSO₄ ни SO₄ га ҳисоблаш учун коэффициент.