Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат аграр университети агрокимё ватупроқшунослик кафедраси

ТУПРОҚ ҚАТЛАМЛАРИДАН НАМУНАЛАР ОЛИШ,ПАКЕТЛАРГА
СОЛИШ ВА ЁРЛИҚ ЁЗИБ ҚЎЙИШ
Тупроқнинг морфологик белгиларини аниқлаб,ҳар бир қатлам учун изоҳ ёзиб олингандан сўнг,қатламлардан квадрат шаклида намуна олинади. Намуна ҳар бир қатламдан олинади.Намуна тўғри олинсагина натижалар тўғри чиқади.Намуна олишдан олдин кесма(чуқур)нинг морфологик белгилари ёзиб олинган девори яхшилаб текисланиб,сўнгра намуна олиш жойлари белгиланади.Тупроқнинг ҳар бир қатламидан биттадан намуна олинади.Тупроқ намунасини олишда кесманинг энг пастки қатламидан бошлаб олинади.Намуна ҳар бир қатламдан ёки ҳайдалма қатламдан 0-10 ва 10-20 см оралиқда олинади.Агарда қатламнинг қалинлиги 15 см дан кам бўлса,у ҳолда намуна 2-3 см.қалинликдан олинади.Қатламлардан олинган намуналар олдиндан тайёрланиб қўйилган пакетларга солинади.Ҳар бир қатламлардан олинган тупроқ намунасининг оғирлиги камида 300-500г.дан 1-2 кг.атрофида бўлиши керак.Тупроқ намуналари тупроқнинг барча хоссаларини текшириш учун етарли даражада бўлиши керак.Агарда тупроқнинг энг пастки қатлами чуқур бўлса ёки чуқур қазилгандан кейин чуқур ичига сув тўлган бўлса,сувга тўйинган ботқоқ тупроқлардан намуна махсус асбоб-парма билан тупроқ намунаси олинади.Сизот сувлари бўлса 0,5 л чамасида бутилкаларга сув намунаси ҳам олинади.Кесмалардан олинган ҳар бир тупроқ намунасига қатламдан намуна олиб бўлгандан сўнг, кейинги қатламга ўтмасдан туриб,тупроқ намуналари солинган пакетларга ёрлиқ ёзилади.Ёрлиққа кесма тартиб рақами,кесма қатламининг қалинлиги см.да,тупроқ намунаси олинган фермер хўжалигининг номи,тумани,вилояти,кесма қазилган куни,ой ва йили ҳамда кесмани қазиб,тупроқнинг морфологик белгиларини ўрганиб,тупроқ намуналарини олган кишиларнинг исми,шарифи ёзилади ва имзо қўйилади.Тупроқ харитасига кесма олинган жой қизил бўёқда Х белгиси қўйилади. Намуналар соя жойда ёки аудиторияда қуритилади.
Тупроқдан аралаш намуна олиш усули
Аралаш намуна олиш беш хил тупроқ намунасидан иборат бўлиб,100-400 м² майдоннинг бешта нуқтасида конверт усулида кесмалар қазилиб,қатламлардан намуналар олинади.Биринчи намуна чуқурнинг деворидан олинади,қолган намуналар эса асосий чуқурлардан 10-20 м узоқликдаги кесишиб ўтган нуқтадан йироқдан олинади.Намуна ҳайдалма қатламнинг ҳамма юзасидан олиниб,брезент ёки қоғоз устида яхшилаб аралаштирилиб,ўртача намунадан 300-400 г олинади.
№ 7-амалий иш