Ўзбекистон республикaси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Биринчи гурухга залнинг ичи, холл, зинапоялар, кириш йулаги ва 
кириш атрофидаги майдонлар киради. Бундай лойиха шахар 
ташқарисида, ўрмон ичларида, қадимги архитектура шаклларига бой 
иморатлар орасида қуриладиган ресторанлар учун хосдир. Бу турдаги 
ташкилотлар қурилишида залнинг бир қисми табиат билан уйгунлашиб 
кетади. Ресторанга келган кишилар ўзларини она табиат қучоғида ёки 
тарихий архитектура ёдгорликлари қўйнида деб хис қилади. Қуршаб 
олган муҳитнинг (тогу-тошлар, дарахтлар, кўм-кўк кўкатлар, шалдираб 
оқаётган шар-шара сувлар) ҳаётбахш хис-туйрулари қишини ўзига ром 
этади. Тошкент ва Республиканинг бошқа шахарларидаги ресторанлар 
шундай хусусиятга эга. «Анхор», «Боғи шамол» ресторанлари шахар 
ўртасидан ўтган катта Анхорнинг деярли устига қурилган. Бир қанча 
қаҳвахоналар, Умумий овқатланиш объектлари шу дарё атрофига 
қурилган. 
Иккинчи гурухга кирувчилар шахар ичларида жойлашган, 
атрофида дарахтлар, кўкаламзор майсалар бўлса ҳам, худди табиатдан 
ажралгандек. Кўп ресторанлар меҳмонхоналар ичида жойлашган. 
Буларда миллий уйғунлиқ таъсири бор. 
Йирик ресторанларда заллар безалганда тантанавор байрам руҳи 
сезилиб туриши лозим. Буни ресторанга кирувчи хар бир киши хис қила 
билсин. Баъзи ресторанлар шундай ясатиладики, холл, дахлиз, зал бир-
бирига ухшамайди, бу ҳам ўзига муносиб тантана муҳитини вужудга 
келтиради. 
Хар бир ресторанда ўзига хос хусусият яратиш учун интилиш 

---

88 
унинг залига бўлган эътибордан бошланади. Зал ясатилиши бинонинг 
ташқи қиёфаси, ясатилиши билан ҳамоханг бўлиши лозим. 
Ресторан қурилишида оммавий ишлатилган материллардан ясалган 
безаклар қуйилиши мақсадга мувофиқ, эмас. Масалан, ухшаш ойналар, 
тунука, ёғоч материаллар. 
Ресторанни жихозлашда, агар иш асосига бадиийлик сингдирилса, 
заллар покиза, мебель, идишлар, таомнома муқоваси гўзал, ходимлар 
кийими бир хилда чиройли, ёритилиш тўла амалга оширилса, фирма 
услубига ёки муҳим алоҳидаликка эришиш мумкин. 
Зал ички қисмини ёритиш муҳим эстетик аҳамиятга эга. Бу бино 
ичини кенг, кўркам, баланд ёки паст қилиб, зални шовқин-суронли ёки 
тинч-осойишта қилиб кўрсатади. 
Театр томошаларига ухшатиб залларни ёритиш ўз қоидаларига эга. 
Катта йиғинлар, сессия, фестивал қатнашчиларига тезроқ хизмат 
кўрсатиш учун залда ҳамма чироқлар ёқилади. Агар мижозлар кўпроқ 
ўтирадиган бўлса, чироқларнинг ҳаммаси ёқилмайди. Рақс тушилаётган 
пайтларда кучли ёруғлик берилмайди, кўп чироқлар учириб қўйилади. 
Зал шипининг баланд-пастлигига қараб қандиллар осилади. 
Шиплардан ҳам худди қунд ўз кунги ёруғлик бўлганидек электр 
нурлари берилади. 
Ресторанларни ёритишнинг бир неча усуллари бор: