Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат техника университети

 
 
 

---

115 
9.2. Комбинацияланган рақамли ўлчаш асбоблари 
Ҳозирги замон электроникасининг элементлар базаси кенг 
имкониятларга эга бўлган рақамли ўлчаш асбобларини яратишга 
имкон беради.
Комбинацияланган рақамли асбоблар (КРА) нинг асосий 
қисми интегралловчи хоссага эга ўзгармас ток кучайтиргичидан 
иборат. Комбинацияланган рақамли асбобларнинг кириш қисмига 
ўзгарувчан токни ўзгармас токка айлантирувчи, қаршилик, 
индуктивлик ва сиғимни кучланишга ўзгартирувчи ўзгарткичлар 
уланади.
9.2-расмда резистор қаршилигини ўлчовчи рақамли асбоб 
схемаси келтирилган бўлиб, R
x
кучайтиргич К нинг манфий тескари 
боғланиш занжирига уланади. Кучайтиргични кучланиш бўйича 
кучайтириш коэффициенти жуда катта бўлгани учун резистор R
x
кучайтиргичга уланганда кучайтиргичнинг чиқиш қисмида 
кучланиш ҳосил бўлади. Кучайтиргичнинг кириш қисмидан ўтувчи 
ток кичик бўлганлиги туфайли асосий ток R
x
резистор қаршилик 
орқали ўтади. 
Шунинг учун кучайтиргичнинг чиқиш кучланиши: 
U
чиқ
 = IR
x
 
бўлади. Комбинацияланган ШЧ-4313 русумли рақамли асбоблар 5 
mV дан 500 V гача ўзгармас ва ўзгарувчан кучланишни, 5 
А дан 
9.2-расм Комбинацияланган рақамли асбоб схемаси
К 
R
ном 
R
х 
I 
U
кир 
U
чиқ 
116 
500 mA гача ўзгармас ва ўзгарувчан токни, 50 Om дан 5000 kОm 
гача қаршиликни ўлчашга мўлжалланган. Юқоридаги қайд этилган 
параметрларни 45-20000 Hz частота диапазонида ўлчаш мумкин. Бу 
асбобнинг оғирлиги 3kg, габарит ўлчамлари 300х70х300 мм. бўлиб, 
у 220 V ўзгарувчан кучланишли тармоқдан ёки 17,5 V ли автоном 
манбадан таъминланади.