Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат техника университети

Микропроцессорли частотомерда (9.4-расм) ўлчаш кетма-
кет ҳисоблаш усулида бажарилади. 
 
Ўлчанаётган кучланиш частотаси масштабли ўзгарткич 
(МЎ) орқали  импульс шакллантиргич (ИШ) га узатилади. ИШ да 
кучланиш импульсларнинг даврий кетма-кетлигига ўзгартирилиб, 
вақт селектори (ВС)га берилади. Микропроцессор (МП) маълум 
давомийли (мисол учун 1s бўлган) импульслар ишлаб чиқаради ва 
уларни вақт селектори (ВС) нинг иккинчи кириш қисмларига 
узатади. Бу импульсларнинг давомийлиги импульсли генератор  
(ИГ) билан белгиланади. Вақт селектор (ВС) нинг иккала киришига 
таъсир қилаётган сигналга кўра, унинг микропроцессор 
белгилайдиган вақт давомийлиги билан чегараланган импульслар 
сони ҳосил бўлади. Вақт давомида ишлаб чиқарилган импульслар 
импульс ҳисоблагич (ИҲ) да саналади ва микропроцессор 
МЎ 
 ИШ 
ВС 
ИҲ 
ИГ 
МП 
РД 
U
x
 
9.4-расм. Микропроцессорли частотомер 
118 
хотирасидаги 
частота 
константаси 
(доимийлиги) 
билан 
солиштирилади. Солиштириш натижаси рақамли дисплей (РД) га 
берилади. 
Рақамли 
ўлчаш 
асбоблари 
турли 
катталиклар 
ва 
параметрларни ўлчашда ишлатиладиган энг замонавий ва 
истиқболли ўлчаш воситаси ҳисобланади. Рақамли ўлчаш 
асбобларининг нархи аналогли асбобларга қараганда қиммат 
бўлишига қарамай, уларга бўлган талаб жуда юқори. 
 
Такрорлаш учун саволлар. 
1. Рақамли ўлчаш асбобларда ўлчаш сигналини қандай 
ўзгартиришлар қилинади? 
2. Рақамли ўлчаш асбобларининг структура схемасини чизинг 
ва унинг ишлашини тушунтиринг. 
3. Рақамли ва аналогли ўлчаш асбоблари нима билан 
фарқланади? 
4. Микропроцессорли 
рақамли 
ўлчаш 
асбобларининг 
имкониятларини ва хусусиятларини тушунтиринг. 
5. Микропроцессорли рақамли асбоблар аналогли асбобларга 
қараганда қандай афзалликларга эга?