Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

 
3.3. Корхоналарда меҳнат самарадорлигини оширишнинг кўп 
омилли таҳлили 
 
Меҳнат самарадорлиги ошишига таъсир кўрсатувчи омиллар 
моҳиятини ва таъсир доирасини тушунмоқлик учун, аввало меҳнат 
самарадорлиги пасайишини келтириб чиқарувчи ҳолатларни тадқиқ 
қилиш тадқиқотимизда муҳим аҳамиятга эгадир. 
Меҳнат фаолиятида банд бўлган ишчилар малака даража-
ларининг пастлиги, шахсий сифатлардаги ҳолатлар, моддий рағбат-
лантириш тизимидаги хатоликлар, меҳнатни илмий асосда ташкил 
қилинмаганлиги ва технологиянинг яроқсизлиги каби омиллар 
бирламчи самарадорликка салбий таъсир этувчи ҳисобланади
161
. 
Қуйида келтирилган 3.3.1-расмда меҳнат самарадорлигини 
пасайтирувчи омиллар гуруҳида ташқи омиллар сифатида белво-
сита таъсир қилувчи ҳуқуқий-сиёсий омиллар инсоннинг умумий 
ҳаёт тарзига таъсир кўрсатади. Амалда қабул қилинган қонунлар 
механизми аҳолининг фаровон ҳаёт кечиришлари учун хизмат қил-
161
Егоров С. “Человеческий фактор и экономический рост в условиях постиндустриализации”. – М.: Журнал 
“Вопросы экономики”, – 2004. - № 5. 

---

163 
масдан балки бир гуруҳ инсонларнинг сиёсий ва иқтисодий ман-
фаатлари доирасида амал қилиши аҳоли ўртасида ишончсизликни 
келтириб чиқаради. Мамлакатда сиёсий нотинчлик ва порахўр-
ликнинг авж олиши индивидуал иш кучи сифатида меҳнат фао-
лиятини олиб бораётган ишчилар учун меҳнат натижасининг сифати 
ёки нафлилиги муҳим аҳамиятга эга бўлмасдан балки, меҳнати 
эвазига оладиган моддий манфаатдорлик устун бўлади. Бу ўз 
навбатида ресурс тежамкорлик ва меҳнат сифатининг пасайишига, 
пировардида эса меҳнат самарадорлиги пасайишига олиб келади. 
 
3.3.1-расм. Меҳнат самарадорлиги пасайишини келтириб 
чиқарувчи омиллар гуруҳи