Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Социолингвистика (лот. соcи (етас) – жамият + линг­вистика). Тилшуносликнинг тилнинг ижтимоий яшаши ва ижти­моий тараққиёт шароитларини ўрганувчи соҳаси. Социология ва лингвистиканинг синтезидан иборат бўлган бу соҳа тил би­лан ижтимоий ҳаёт фактлари алоқаси; Нолисоний омиллар таъсирида тил тараққиётидаги фаол жараёнлар; радио, телевиде­ние, кино кабиларнииг кенг тарқалиши билан тилнинг оғзаки ва ёзма шакли ўртасидаги нисбатнинг ўзгариши, тил сиёсатини юритишнинг вазифа ва шакллари; кенг халқ оммаси нутқ маданиятини кўтариш каби муаммолар билан шуғулланади.
Социопрагматика – нутқни ҳам лисоний ҳам ижтимоий хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда тадқиқ этиш натижасида юзага келган социолингвистиканинг тармоғи.
Стереотип – (стереотйпе) тил бирликларининг ўзгармай, бир хил тарзда ифодаланишини таъминловчи қолип, андоза. .маълум ижтимоий гуруҳ ёки шу гуруҳга мансуб бўлган алоҳида шахс ҳақидаги ўзгармас фикр.
Суперкатегориал қатлам – концептосферага ишора қилувчи мавҳум қатлам.
Суперконцепт – эмоционал-экспрессивлик, образлилик кучли даражада акс этган концепт.
Суперлатив - ташвиқот, тарғибот ва рекламанинг энг юқори баҳони ифодалашда қўлланувчи воситаси.
Схема – счема; Счема; счема) - шошилинч маълумотларни ифодалаш усули.Когнитив психологияда структуралар, кирувчи ва чиқувчи маълумотлар оқимларининг тартибланиши..Когнитив қайта ишланган ташқи сигналлар (идрок, ҳис қилиш) ва ички ҳис-туйғу (ҳаракат, ҳиссиёт ва шу кабиларга шахсий импульс ҳақида тушунча) .онгнинг бу оқими ўз вақтида изчилликка эга.
Сценарий (скрипт) – замон ва маконда алоҳида эпизодлар ва босқичлар, элементларнинг изчиллиги сифатида тавсифланади: ҳаракат, ривожланиш аломатларига эга стереотип эпизодлар ( муштлашув, экаскурсия ва шу кабилар). Сценарий бирор бир типик ҳодисага хос ўзаро боғлиқ фактларнинг уларнинг узвийлигини акс эттирувчи намунавий шакл мисолида ёритилишидир.
Тасаввур (фикрий манзара) – бу предмет ва ҳодисаларнинг бирлашган ҳиссий образларидир(“титроқ” – тананинг тез-тез титраши).Улар статик ва алоҳида предмет ёки ҳодисанинг ҳиссий идрок қилинадиган, яққол ташқи белгилари йиғиндисининг ҳиссий акси ҳисобланади.
Тушунча – предмет ёки ҳодисанинг муҳим, умумий белгиларидан иборат концепт, уларнинг рационал акси ва англаниши (квадрат – томонлари тенг тўртбурчак); образликсиз мантиқий тузиладиган концепт. У тасаввур ёки чизма замирида юзага келади ва одатда терминологик лексика, рационал семантикали лексемалар билан воқеланади.
Тушуниш – воқелик фактларини идрок этиш жараёнининг асосий қисми сифатида лисоний ва мазмуний босқични қамраб олади. Биринчиси иккинчисисиз мавжуд бўла олади, иккинчиси эса биринчисисиз мавжуд бўла олмайди. Аммо ифодаланаёган фикрни тўлиқ тушуниш ҳамма вақт ҳам амалга ошавермайди. Тушунишнинг самарали бўлиши сўзловчи ёки ёзувчи нутқини англашга истак кучли бўлгандагина амалга ошади.
Фрейм – таркибий қисмлар яхлитлигидаги кўп компонентли концепт, кенг кўламли тасаввур, предмет ёки ҳодиса ҳақидаги стандарт билимларнинг маълум мажмуаси. Фрейм – бу «стериотип вазиятлар ҳақидаги маълумотлар структураси». Н.Ф.Алефиренко нуқтаи назарига кўра, фрейм «когнитив контекст, маълум концепт атрофидаги маданий белгиланган билим тузилишининг умумий моделидир».
Эксзитцинал – (лот. растиягивание) сўзнинг предмет, ҳодиса ва объективликка мос келиши.
Advisiv – nutqiy akt (maslahat, tavsiya) turi. Bunday akt turlarida adresentning kommunikativ maqsadi adresatga biror bir muammoni hal qilishga yordam, u tushib qolgan noqulay vaziyatdan chiqishi uchun aniq taklif, pand-nasihat, yo‘l-yo‘riq va tavsiya berishdan iborat bo‘ladi.