Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис

Меҳнат бозори - ушбу бозор туристик фаолиятни 
ривожлантириш учун зарур бўлган интелект ва ишчи кучи жалб 
қилинувчи жабха ҳисобланади. 
Молиявий бозор - ушбу бозор давлат - кредит сиёсати 
томонидан бошқарилувчи бўлиб шахсий жамғармага таъсир 
ўтказади, йиғилган маблағларни истеъмол ва инвестицияга 
бўлинишини белгилайди.
Инвестициялар бозори - бу корхоналар томонидан “Ўзоқ 
муддатли моддий фойда” (асосан уй-жой қурилиш) ҳисобланувчи 
нарсалар учун сотиб олинувчи нарсадир. Инвестициялар бозори 
кредитлар бўйича қилинадиган талаб ва фоиз ставкаларига боғлиқ 
холда ривожланади. Ишлаб чиқариш учун инвестиция ажратиш иш 
бандлигига сабаб бўлиб, янги асбоб-ускуналарни ишлатиш ва янги 
иш ўринларини яратиб беради. 
Маълумки бозор - бу механизм бўлиб, турли маҳсулот 
турлари ва хизматлар учун туғилажак талаб ва таклифларни 
мувофиқлаштириб туради. Унда катта хажмдаги бир-бири билан 
боғлиқ бўлмаган аниқ бир махсулот -яъни, туристик махсулотни 
сотиб олишга хохиши ва иложи бор потенциал ҳаридорлар ҳаракат 
қилишади. Бу ерда товарни сотувчи ҳамда бозор ҳаракатланиши 
шароитини ўзгартирувчи ҳаридорлар, даллоллар шунингдек аниқ 
ва фаол рақобатчиларни аниқлаб олиш мумкин. 
Туризм бозорида тавсифланиши бўйича қуйидагиларни 
ҳисобга олиш мумкин: 
· Сотиш ва сотиб олишнинг асосий манбаи хизмат 
ҳисобланади; 

---

28 
· Ҳаридор ва сотувчидан ташқари туристик бозор 
механизмига сезирарли даражада даллоллик буғинлари
киради; 
· Туристик хизматга бўлган талаблар бир неча хил 
хусусиятларга эга; 
· моддий имкониятли иштирокчиларнинг турли - туман 
қатнови, ёшлари, мақсад ва сабаблар; 
· эгилувчанлиги; 
· алоҳида ҳарактерли ва дифференцияланганликнинг юқори 
даражаси; 
· туристик таклифлардан вақт ва масофа бўйича ўзоқлиги;
· туристик таклифлар бир қанча хусусиятлари билан 
тавсифланади, яъни уч томонлама тавсифга (табиий 
ресурслар, яратилган ресурслар, туристик хизматга) эга; 
· туристик индустриянинг юқори даражадаги фонд сиғими; 
· эгилувчанлик даражасининг пастлиги; 
· жамланмалик. 
Туристик бозорда ҳар бир алохида маҳсулот ёки хизмат 
алоҳида компонентлардан (масалан, ташувчилар хизмати,турар-
жой, овқатланиш ва х.к.о.) иборат. Бундан ташқари туристик 
маҳсулотдаги компонентлар ўзаро алмашинуви мумкин. Туристик 
маҳсулотнинг ўзи ҳам алмашинуви мумкин. Масалан, туристик 
пакетга турли тоифадаги меҳмонхоналарни киритиш мумкин ёки 
худди шундай турга транспорт воситаларининг алмаштирилган 
холдаги вариантларини таклиф қилиш мумкин.(самолёт, поезд ёки 
автобус). Ўзаро алмаштирувнинг бундай хусусияти субституция
дейилади. Кўп ҳолатларда юзага келувчи субституция туристик 
бозорда: транспорт, овқатланиш, турли жалб қилувчи маданий 
тадбирларда қўлланилади. Туристик хизматда субститициянинг 
аҳамият касб этиши туристик корхона имкониятига боғлиқ бўлади. 
Туристик бозорнинг муҳим хусусиятларидан яна бири унинг