Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

СЎЗ БОШИ 
 
Атмосфера тадқиқотлари турли метеорологик катталикларни нафақат 
ер сирти яқинида, балки атмосферанинг турли баландликларида ҳам 
комплекс ўлчашларга боғлиқ. Ҳозирги вақтда бу мақсадда қатор ахборот-
ўлчаш тизимлари барпо этилган. Уларга ер усти метеорологик станциялари, 
атмосферани масофавий ва автоматик зондлаш тизимлари (ралиозондлаш, 
радиолокацион ўлчашлар, ракета ѐрдамида зондлаш ва бошқ.), йўлдош 
метеорологик тизимлари, оптик локация тизимлари ва бошқалар киради. 
Бу тизимларнинг ҳар бири ўз объекти, мақсади, ўлчашларнинг 
хоссалари ва усуллари ҳамда асбоблар таъминотига эга. Табиийки, битта 
дасрлик доирасида ўлчаш тизимларининг барча комплексини батафсил 
ѐритиб беришнинг имкони йўқ. Шу сабабли мазкур ўқув қўлланманинг 
предмети сифатида метеорологик станцияларда ўлчашларни ташкил қилиш 
танланган. Қўлланмада метеорологик катталикларни стандарт ўлчаш учун 
мавжуд асбоблар ва усулларнинг физик асослари ѐритиб берилган. 
Ўқув қўлланма етти бобдан иборат. Кириш қисмида метеорологик 
ўлчашларнинг хусусиятлари, уларга қўйиладиган талаблар баѐн қилинган. 
Метеорологик майдончани ташкил қилиш, ўлчашларнинг муддатлари ва 
ўтказиш тартиби билан боғлиқ бўлган масалалар кўрилган. Қолган олти 
бобда ҳаво ҳарорати ва намлиги, ҳаво босими, шамол, актинометрик 
катталиклар, ѐғинлар, булутлилик каби метеорологик катталиклар ҳамда 
баъзи метеорологик ҳодисаларни ўлчашнинг асбоб ва усулларининг физик 
асослари келтирилган. 
Бундан ташқари масофавий ва автоматик ўлчаш тизимларининг 
кўпайиши ва кенгайиши билан боғлиқ бўлган, метеорологик катталикларни 
ўлчашнинг яқин келажакда ўз қўлланилишини топадиган усуллари ҳақида 
маълумот берилади. 
Илмий муҳаррирлар: г.ф.н., доц. Эгамбердиев Х.Т. 
 
 
 
 
 
ф.м.-ф.н., доц. Петров Ю.В. 

---

4