Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги о'рта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

Патологоанатомик ўзгаришлар. Асосий патанатомик ўзга- ришлар кўзнинг периокулар пардасида, мушакларда, перивиссерал ёғ қатламида, сузгич пуфагида (халтасида), қорин деворида, юрагида кузатилиб, уларда қон қуйилган. Геморрагия кўпинча касалликнинг ўткир оқимида кузатилади, сурункали оқимида эса йўқолади. Ўткир оқимида жигар гиперемиялашган, ранги тўқ қизил тусда, сурункали оқимида эса оқ-кулранг тусда. Гистологик текширилганда гепатотситларнинг некротик зарарланганлиги, сито- плазманинг вакуолизатсияси, кариолизис ва пикноз ҳолати, жигар паренхимасида ёйилган ҳолатда ёки гуруҳ-гуруҳ бўлиб жой- лашган бўлади. Буйрак касалликнинг ўткир оқимида қизил тусда, юпқа, юзаси силлиқ сурункали оқимида эса кулранг ва ғадир-будур (ҳожииҳcтнҳ). Гистологик текширилганда некротик зарарланган, протоплазманинг ситоплазматик вакуолизатсияси, пикноз, карио- лизис, эпителиясининг ажралиши, умумий шишганлигини кўришимиз мумкин. Қон таркибида ҳам ўзгаришлар кузатилади, гемоглобин миқдори ва эритротсит сони камаяди.
Патогенез. Вирус балиқ организмига жабраси орқали кириб олади. Жабрасида ва бутун қон томирнинг эндотелиал ҳужайрасида ривож- ланиб кўпаяди, сўнгра бутун ички орган ва тўқималарга тар- қалади ҳамда чуқур патологик жараённи келтириб чиқаради. Нерв системасининг зарарланиши оқибатида касалликнинг нерв шакли намоён бўлади. Қон томирлар эпителийсининг зарарланишида уларнинг ўтказувчанлиги ошади, қон қуйилишлар кузатилади, де- вори шикастланади ва геморрагик ҳолатнинг келиб чиқишига са- баб бўлади. Сурункали оқимда токсикоз оқибатида шишлар ҳо- сил бўлади, осморегулатсия жараёни жароҳатланади. Нерв системаси зарарланганда ҳаракат координатсияси бузилади. Гипергликемия, липидлар миқдори камайган, электролитларнинг консентратсияси ўз- гарувчан, қон зардобида оқсил миқдори, айниқса, албуминлар камайган, бироқ алфа ва бета глобулинлар ошган бўлади.
Ташхис. Касалликка ташхис комплекс усулда: эпизоотологик маълумотлар, клиник белгиларига қараб ва патанатомик ўзгариш- ларга асосланиб қўйилади. Энг ишончли диагноз — бу ВГС ви- русини ажратиб уни тўқима културасида ўстириш, серологик реакция- лар қўйиб идентификатсия қилиш ҳамда касалликка мойил балиқларга биопроба қўйишдир.