Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Навоий кон-металлургия комбинати

2.Ota-onalar (ularni o‘rnini bosuvchi shaxslar) ga qo‘yiladigan talablar

Ota-onalar (ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar) o‘zlarining voyaga etmagan bolalari mehnatidan foydalanishda bolaning sog‘lig‘i holati va kasallanishining oldini olishga javobgardir.

Ota-onalar (ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar) o‘zlarining voyaga etmagan bolalarini biror-bir jazoni qo‘llash bilan tahdid qilish orqali ish bajarishga majburlash taqiqlanadi.

Ota-onalar (ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar) o‘zlarining voyaga etmagan bolalari mehnatidan Voyaga etmaganlarning mehnatidan foydalanishga yo‘l qo‘ymaslik bo‘yicha talablar to‘g‘risida nizomning 4-bandida ko‘rsatilgan, shuningdek, bajarilishi ularning ta’lim olishiga to‘sqinlik qiladigan ishlarni bajarishga yo‘l qo‘ymaslikka majbur.

Ota-onalar (ularni o‘rnini bosuvchi shaxslar) qonun hujjatlariga muvofiq oilaviy tadbirkorlik va hunarmandchilik faoliyatini amalga oshirishda quyidagi talablarga rioya etishlari shart:

oilaviy tadbirkorlikda oilaning voyaga etmagan o‘n besh yoshga to‘lgan a’zosi ishtirok etishi mumkin;

o‘n olti yoshga to‘lganda buyumlar yoki tovarlar (ishlar, xizmatlar)ni tayyorlash uchun hunarmandning shogirdi sifatida jalb etilishi mumkin, o‘n besh yoshga to‘lgan shaxs ota-onasidan bittasining (ularning o‘rnini bosuvchi shaxsning) yozma roziligi bilan hunarmandning shogirdi sifatida jalb etilishi mumkin;

voyaga etmaganni oilaviy tadbirkorlikda, shuningdek hunarmandning shogirdi sifatida ishtirok etishiga umumta’lim maktabi, kasb-hunar kolleji yoki akademik litseyda o‘qishi sharti bilan, agar u qonun hujjatlarida belgilangan davlat ta’limining to‘liq kursini tugatmagan bo‘lsa, yo‘l qo‘yiladi;

oilaviy tadbirkorlik yoki hunarmandchilik faoliyatida Voyaga etmaganlarning mehnatidan foydalanishga yo‘l qo‘ymaslik bo‘yicha talablar to‘g‘risida Nizomning 4-bandida ko‘rsatilgan ishlarda voyaga etmaganlar mehnatidan foydalanish taqiqlanadi;

oilaviy tadbirkorlik yoki hunarmandchilik faoliyatida ishtirok etayotgan voyaga etmaganlar uchun ish vaqtining davomiyligi Voyaga etmaganlarning mehnatidan foydalanishga yo‘l qo‘ymaslik bo‘yicha talablar to‘g‘risida Nizomning 5-bandiga muvofiq belgilanadi.

Kinematografiya tashkilotlarida, teatrlarda, tomosha va konsert tashkilotlarida, sirklarda o‘n besh yoshga to‘lmagan shaxs ishtiroki va (yoki) ijro etishi (eksponirovaniya) ularning sog‘lig‘i va axloqiy rivojlanishiga va ta’lim olish jarayonini buzmaydigan o‘qishdan bo‘sh vaqtlarda vasiylik va homiylik organlarining roziligi asosida fuqarolik-huquqiy tusdagi shartnomani tuzishga yo‘l qo‘yiladi. Bu holatda shartnoma voyaga etmaganning nomidan uning ota-onasi yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxs tomonidan imzolanadi. Vasiylik va homiylik organining ruxsatida kundalik ish vaqti davomiyligining eng yuqori chegarasi va boshqa shartlar, ya’ni bajarilishi mumkin bo‘lgan ishlar belgilanadi.

Ota-onalar (ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar), shuningdek, mehnatni muhofaza qilish nazorati organlari va voyaga etmaganlar ishlari bo‘yicha komissiya, agar ishning davom etishi ularning sog‘lig‘iga xavf soladigan yoki boshqacha tarzda zarar etkazadigan bo‘lsa, o‘n sakkiz yoshdan kichiq shaxslar bilan tuzilgan mehnat shartnomasini bekor qilishni talab qilishga haqli.

Hozirgi vaqtda sanoat korxonalaridagi ko‘p soxalari mexanizatsiyalashtirishti-rilgan bulishiga qaramay, ba’zi bir xollarda Yuklarni qul bilan ko‘chirish xollari uchrab turadi. Shuning uchun balog‘at yoshdagi ayollar uchun yuk ko‘tarish qoidalari belgilab qo‘yilgan.

Ishchi xodimlar uchun ish vaqtining normal muddati 40 soatdan oshib ketmasligi, o‘n sakkizga kirmagan yoshlar hamda mehnat sharoiti zararli bo‘lgan ishlarda mehnat kiluvchilar uchun ish vaqti miqdori haftasiga ko‘pi bilan 36 soat bo‘lishi kerak. Ish vaqtidan ortiq ishlash har bir ishchi va xizmatchi uchun surunkasiga ikki kun davomida 4 soatdan va yiliga 120 soatdan ko‘p bo‘lmasligi lozim.