Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мукимий номидаги қЎҚон давлат

2. Экологик муаммолар.

Ҳозирги даврда жамиятдаги ишлаб чиқариш кучларининг тез суръатлар билан ўсиши, табиатдан пала-партиш фойдаланиш ва ўзлаштириш натижасида экологик мувозанат бузилиб, экологик танглик юзага келди.

Экологик тангликлар ўз навбатида авж олиб, сайёрамизнинг баъзи минтақаларида экологик ҳалокатларни келтириб чиқаради. Экологик тангликнинг тинмай кучайиб бориши экологик муаммоларни келтириб чиқаради. Экологик муаммолар ўз вақтида ҳал қилинмаса муайян ҳудудга экологик ҳалокат хавфини олиб келади.

Экологик муаммо деганда инсоннинг табиатга таъсири билан боғлиқ ҳолда табиатнинг ҳам инсониятга акс таъсири тушунилади (1-жадвал).

1-жадвал.


Экологик муаммолар

Т/р	Глобал (умумбашарий)	Регионал (минтақавий)	Локал (маҳаллий)
1	Чучук сув муаммоси	Орол ва Оролбўйи муаммоси	Ҳар қандай ҳудудда юзага келган муаммолар
2	Озон қатламининг сийраклашиши	Чучук сув муаммоси	Масалан: Тошкент шаҳрида ҳаво автотранспорт билан ифлосланиш
3	Атмосферанинг “димиқиш”	Чўлланиш жараёни
4	Пестицидлардан фойдаланиш	Ўсимлик ва ҳайвон турлари сонининг қисқариши
5	Ўсимлик ва ҳайвон турлари сонининг қисқариши	Пестицидлардан фойдаланиш
6	Аҳоли сонининг ортиши	Радиоактив ифлосланиш
7	Чўлланиш жараёни	Космонавтика
8	Чиқиндиларнинг кўпайиши

3. ЭКОЛОГИЯДА ФОЙДАЛАНИЛАДИГАН УСЛУБЛАР.
Экологик илмий-тадқиқотда кўпинча тасвирий, таққослаш, тажриба ҳамда экотизимларни моделлаштириш услубларидан фойдаланилади. Экологияда тажриба ва моделлаштириш услубларидан нисбатан кенг фойдаланилади.
Тажриба-тадқиқотчи томонидан яратилган шароитда бораётган маълум табиий жараённи кузатишдир. Тажрибада маълум объектга (индивид, популация, биогеоценоз) таъсир этаётган омил кучининг ортиши ёки камайиши намуна билан таққосланади. Тажриба натижалари ҳақида кўрсаткичларни ўзгаришига қараб хулоса қилинади. Бунинг учун албатта намуна билан таққослаш зарур. Тажриба ҳеч вақт таққослашсиз олиб борилмайди.
Илмий тадқиқот ишлари лаборатория ва дала шароитларида олиб борилади.
Моделлаштириш жараёни умумлаштириш учун анча қулай имкон беради, шунингдек ҳодисанинг баъзи томонларини аниқ маълумот билан тўлдириш ёки янги назарий хулосалар чиқаришга ёрдам беради. Модель “ишламай қолса”, яъни ҳақиқатга унча тўғри келмаса, ЭҲМ томонидан ўзгартиришлар киритилиши ва яхшилаш зарурлигини айтиб беради.