Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мухаммад ал хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети

3. Кутубхона-ахборот муассасалари жамоасида меҳнатни мотивациялашнинг баъзи бир усулларини қўлланилиши.

Бошқаришда мотивация – одамларни унумли ишлашга йўналтириш ва ундаш деган маънони беради. Кўпинча унумли ишлатиш деганда кўз олдимизга ҳар хил рағбатлантиришлар – мукофат, иш ҳақи ва бошқа пуллик тўловлар келади. Хақиқатдан ҳам пул одамлдарнинг ишга бўлган муносабатларининг энг мухим сабабларидан биридир. Лекин мотивация тушунчаси ҳар хил ҳақ тўлаш иборасидан бирмунча кенгроқдир.

Мукофат олиш истаги ҳар бир киши характерига хос хусусиятдир. Кишилар ҳамиша ўз ишини муносиб баҳоланишини истайдилар ва худди мана шу нарса – самарали, унумли меҳнат қилишнинг асосий стимулидир. Мукофат фақат моддий кўринишдагина эмас, балки мақтов, қўллаб- қувватлаш, атрофдагиларнинг эътибори, хуллас, яхши бажараётган ишдан қониқиш хисобланади. Агар бундай рағбатлантириш, яъни меҳнатга қизиқтиришнинг омили бўлмаса, ишчилар ўз эҳтиёжларини яхшироқ қондириш мақсадида ўз иш жойларини алмаштирилари мумкин.
Инсон меҳнатини мукофатлашнинг турли усуллари мавжуд. Кутубхона- ахборот ташкилоти раҳбари бу усулларни қандай меҳнатни мукофатлаётганига қараб танлайди. Бу усулларга тухталиб утамиз:
Биринчи усул – пул билан мукофатлаш. Бизнесда пул муваффақият рамзидир. Пул билан рағбатлантиришнинг шакллари турлича бўлиши мумкин: иш ҳақини ошириш; мукофатлар; кутубхона- ахборот муассасаси томонидан томонидан бажарилган пуллик хизматлардан келган фойдада иштирок этиш ва ҳ.к.
Иккинчи усул – тан олиш. Моддий омиллар қанчалик кучли бўлмасин, ходимга унинг қобилиятига ишонч билдирилиши, унинг ўз раҳбаридан мақтов эшитиши ҳам роҳат бахш этади.
Учинчи усул – бўш вақт.Бу усул кишиларга вақтни бекор ўтказмасликни ўргатадиган усул бўлиб, раҳбар ишчи ходимларини меҳнат таътилларини узайтириш йўли билан ҳам рағбатлантириши мумкин. Бу усулни ҳар куни ҳам қўллаш имконияти бор. Масалан, ходимга вазифа юкланиб ва муддатидан олдин бажарилган иш учун унга дам олишга жавоб бериб юбориш мумкин. Бу усулдан кутубхона- ахборот ташкилотларининг аниқ нормаллаш мумкин бўлган фаолиятларида қўллаш мумкин, масалан, комплектлаш, ишлов бериш бўлимларида.