Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мухаммад ал хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети

Экстраполяция усули ( ёки тўғри усул) статистикадан кенг фойдаланишга асосланади ва ўтган вақтнинг қатор кўрсаткичлари бўйича уларнинг кейинги даврдаги қийматини хисобга олишдан иборат бўлади. Экстраполяция ривожланишнинг вужудга келган тенденцияларидан келиб чиқади ва уларнинг айрим вақт оралиғи давомидаги муайян параметрлари доимийлигини шарт қилиб қўяди. Бу метод билан турли хил кўрсаткичларнинг ўсиш суръати хисобланади. Амалий хисоблар учун ўсиш суръатини, ўсиш белгисини ва купайиш даврлари сонини кўрсатадиган диаграммалардан фойдаланиш қулайдир. Бундай усулни барометр усули деб ҳам айтилади.
Экстраполяциянинг ишончлилиги ўрганилаётган ходисанинг келажакдаги ўзгариши тўғрисидаги гипотеза сифатига, яъни ўзаро алоқадорлик характери тўғрисида ёки бу ходисани белгилайдиган сабаблар тўғрисидаги тахминларнинг илмий асосланганлигига боғлиқ.Фақат амалдаги факторларни хисобга олиш билан чегараланиб бўлмайди. Бунда бўлиши мумкин бўлган янги факторлар ва мавжуд вазиятлардан четга чиқишлар ҳамда янги қоидалар вужудга келиши эҳтимолини ҳам хисобга олиш керак.
Экспертиза усули ( ёки эксперт баҳолаш) ўрганилаётган ходисанинг ривожланиши ёки экспертлар- олимлар ёки фаолиятнинг бирон- бир сохасининг юқори малакали мутахассислари- амалиётчилардан сўраш йўли билан янгиликнинг вужудга келиши мумкинлиги тўғрисида олинган маълумотлардан иборатдир. Бу усулнинг кўпгина хилма-хил кўринишлари – интервью, комиссия усули маълум.
Моделлаш усули истиқболи белгиланаётган объектнинг математик моделларини ишлаб чиқишдан иборатдир. Математик модел- бу математик символлар ёрдами билан ташқи олам ходисаларини тақрибий тавсифлашдир. Моделлаштириш жараёнида ўрганилаётган ходисага дахлдор бўлган фактлар атрофлича ўрганилади ҳамда уларнинг ўзаро алоқаси белгиланади. Тахлил натижасида гипотетик модел тузилади ва у амалиёт мезонини қаноатлантириш ёки қаноатлантира олмаслиги тушунтирилади. Амалиёт мезонини қўллаш ўрганилаётган модел асосида ётган қоидаларнинг тўғрилиги ҳақида хулосалар қилишга имкон беради. Навбатдаги тахлил моделни модернизация қилиш имконини беради.