Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мухаммад ал хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети

Китобхонларга хизмат кўрсатишнинг ўртача кўрсаткичлари.

Китобхонларга хизмат кўрсатишнинг асосий ўртача кўрсаткичлари – китоб ўқилиши ва кутубхонага қатнаш хисобланади. Ўртача китоб ўқилиши кутубхонанинг ҳар бир китобхонига бир йилда тўғри келадиган ўртача миқдор.

У йил давомида берилган китобларни (БК) йил давомидаги китобхонлар сонига (К) сонига бўлиш орқали аниқланади:
БК
ЎК=----
К

Китоб ўқилиши кўрсаткичлари китобхонларга хизмат кўрсатиш статистикаси ва кутубхона фонди статистикасига таалуқли кўрсаткичлардир.

Ўртача қатнаш – бу қатнашларнинг битта китобхонга бир йилда тўғри келадиган ўртача миқдори. У йиллик қатнаш (Қ) сонини китобхонлар (К) сонига бўлиш йўли билан аниқланади:
Қ
ЎҚ=-----
К

Қатнаш китобхонлар фаоллиги, улар орасидаги доимий ядрони характерлайди. Ана шу кўрсаткичлар бўйича кетиб қолган китобхонлар тўғрисида, уларнинг қўнимсизлиги тўғрисида ёки аниқроғи –кутубхонадан фойдаланишнинг давомийлиги тўғрисида хулоса чиқариш мумкин.

Кундалик ўртача қатнаш (КЎҚ) –бу абонемент ёки ўқув залига йил давомида қатнаш (Қ) миқдорини иш кунлари (И) миқдорига бўлиш воситасида чиқариладиган бир кунлик қатнашларнинг ўртача миқдори.
Қ
КЎҚ=------
И

Мазкур кўрсаткич абонемент ёки ўқув залларидан фойдаланганликни, кутубхона ходимларининг иш билан таъминланганлигини характерлайди. У абонемент ҳамда ўқув залларининг иш қувватини ўрганиш ва янги биноларни лойихалаш учун керак.

Китоб фондлари статистикаси

Китоб фондларининг статистик хисоби кутубхоналардаги босма асарлар миқдори, уларнинг харакати ва ҳар хил белгиларига кўра тақсимланишини аниқлаш имконини беради. Ҳозирги пайтда кутубхона фондининг қуйидаги хисоб бирлигидан фойдаланилмоқда: босма бирлик ( ёки том, жилд) – полиграфик жихатдан мустақил расмийлаштирилган ҳар бир босма асар (китоб ёки брошюра, китобнинг қайта нашри, журналнинг алоҳида сони, плакат варағи, нота, стандарт ва шу кабилар); илмий кутубхоналарда йиллик комплект вақтли нашрлар хисобининг қўшимча бирлиги бўлиб хизмат қилади.

Кутубхонада хисоб бирлигига нусҳаларнинг сони, қайта нашрлардан қатъий назар, ҳар бири алоҳида нашр деб қабул қилинади. Китоб фондлари билим соҳалари, тили, нашр турлари бўйича гурухланади.