Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мухаммад ал хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети

Китоб берилишининг статистик хисоби: босма нашрлар ва бошқа материалларнинг қанчаси, билимларнинг қайси сохалари китобхон томонидан фойдаланилди, деган саволга жавоб беради. Бу ижтимоий мутолаа кўламлари ва кутубхоначи меҳнатининг махсулдорлигини характерлайди. Китоб берилиши жамоанинг маданий савияси тўғрисида ва кутубхона фондидан фойдаланиш тўғрисида фикр юритиш учун мухим мезондир.
Китобхон формуляридаги ёзувлар ёки китобхон билетига қўйилган китоб формулярлари китоб берилишини хисобга олишнинг асоси бўлиб хизмат қилади. Китоб ва журналлар берилиши бирлиги қилиб- алоҳида нусҳалар, муқоваланадиган журналлар учун- муқовалар сони, муқоваланмаган ёки “қалин” журналлар учун – номерлар сони олинади.
Китоб берилишини хисобга олиш услубидаги муаммо масалаларидан бири абонемент ва ўқув заллари бўйича китоб бериш миқдорини жамлашга йўл қўйиш мумкинми, деган масаладир. Мохиятига кўра бу китоб берилишлари бир хил эмас. Абонементда берилган 100 та китобнинг аксарият қисми тўла ўқиб чиқиладиган бўлса, ўқув залида ҳам шунча миқдорда берилган китобларнинг биронтаси ҳам одатда китобхонларнинг залга бир марталик қатнашида ўқиб чиқилмайди.
Аммо амалдаги қоидаларга кўра, бу миқдорлар бирга жамланади. Статистиканинг ана шу каби маълумотлари билан таққослаш мумкин бўлган кўрсаткичларни олиш учун китоб беришнинг умумий( жамланган) сони кўрсатилади ва айни вақтда: шу жумладан, абонемент ва ўқув зали бўйича деб ажратиб кўрсатиш тавсия этилади.
Кутубхона статистикасининг мухим кўрсаткичларидан бири кутубхонага қатнашнинг статистик хисобидир.
Китобхоннинг кутубхона биносига китоб алмаштириш ёки адабиётлар ўқиш учун, китобни қайтариш ёки фойдаланиш муддатини узайтириш учун, библиографик маълумот олиш ёки каталог билан ишлаш учун келиши кутубхонага қатнаш хисобланади. Кутубхоналарда абонемент ва ўқув залига қатнашни кун давомида келган китобхонлар формулярларини санаб чиқиш усули билан аниқланади. Кириш учун назорат варақалари бериладиган ўқув залларига қатновчилар сони алмаштирилган талонлар билан хисоблаб чиқилади.
Кўргазмалар (абонементда, ўқув залларида, кутубхонанинг бошқа жойларида ташкил қилинадиган мавзули, янги китоблар ва бошқалар) сони; адабий кечалар, китобхонлар конференциялари ( шунга ўхшаш тадбирлар); абонемент ва бошқа бўлимларда ўтказиладиган библиографик обзорлар миқдори оммавий ишлар статистик хисобини асосини ташкил этади. Оммавий ишлар кўрсаткичлари кутубхоналарнинг адабиётлар тарғиботидаги фаоллигини характерлайди.