Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номли ўзбекистон

6-§. Солиқ ҳуқуқи тушунчаси
Бозор муносабатларининг ривожланиши шароитларида дав-лат иқтисодий сиёсатини амалга 
оширишнинг бош тартибга солувчи дастаги солиқлар бўлиб бормоқда, улар «давлат бюджети 
даромад қисмини энг муҳим умумдавлат халқ хўжалик вазифаларини ҳал этиш учун зарур бўлган 
миқдорларда шакллантиришни таъминлаш учун қаратилган».
Солиқлар товар ишлаб чиқариши ва давлатнинг пайдо бўли-ши билан бирга вужудга келган 
бўлиб, ушбу давлатга оммавий ҳокимиятнинг асосий ажралмас қисмлари бўлган армия, суд, 
амалдорларни сақлаш ҳамда давлатнинг бошқа эҳтиёжлари учун пул маблағлари талаб қилинган. 
Солиқларнинг юридик моҳиятини ташкил этувчи энг муҳим хусусиятлар 
солиқ тўловларининг 
беғаразлиги, бу тўловларнинг мажбурийлиги, уларни жорий этиш ва ундириб олиш тартиби, 
солиқнинг аниқ миқдорини ҳамда уни амалга киритишнинг аниқ муддатини белгилаш
дан иборат.
Солиқ тўловларининг беғаразлилиги 
шуни англатадики,
 
со-лиқлар шаклида бюджетга 
киритиладиган пул маблағлари мақ-садли йўналишга эга эмас. Улар юридик ва жисмоний 
шахслардан давлат мулкига беғараз ўтказилади ҳамда давлат томонидан иқтисодиёт, ижтимоий-
маданий тадбирлар, мудофаани молиялаштириш, давлат аппаратини сақлаш учун йўналтирилади.
Солиқ юридик моҳиятининг 
мажбурийлик хусусияти
шун-дан иборатки, солиқ тўловчилар 
қонун кучи билан муайян шарт-шароитларда солиқларни тўлаши шарт. Ўзбекистон Республикаси 
Конституциясининг 
51-моддасига 
мувофиқ 
солиқларни 
тўлаш 
бўйича 
мажбурият 
конституциявийдир. Кўпгина ривожланган мамлакатлар конституцияларида ҳам фуқаролар ва 
раияларнинг солиқ тўлаш мажбурияти конституциявий хусусиятга эга бўлиб, бу – солиқларнинг 
давлат учун алоҳида муҳим эканлиги ва улар-нинг аҳамиятини намоён этади. 
Солиқлар мажбурияти ҳокимият ваколатларига эга бўлган тегишли органлар орқали давлат 
кучи билан таъминланади ва шу сабабли солиқларни тўлаш ихтиёрий эмас, балки мажбурийлик 
хусусиятига эга. Солиқларнинг муҳим юридик белгиси 
уларни белгилаш ва жорий этиш тартиби 
ҳисобланади. Солиқларни белгилаш ҳамда уларни ундириб олиш қонунчилик ҳужжатларида 
белгиланган тартиб ва шартларда амалга оширилади. Шу муносабат билан қонунчиликда назарда 
тутилмаган ҳар қандай мажбурий тўлов-лар солиқ ҳисобланиши мумкин эмас. 
Шундай қилиб,