Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон


Сўнги палеолит даври уй-жойлари. Тикланган



Download 6,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/111
Sana20.04.2022
Hajmi6,37 Mb.
#566593
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   111
Bog'liq
Ўзбекистон тарихи Эшов

Сўнги палеолит даври уй-жойлари. Тикланган. 


64 
2.3. Мезолит, неолит ва энеолит даври тарихи. 
Тош асрининг кейинги ривожланиш даври фанда мезолит 
(ўрта тош асри) асри Ўрта Осиёда нисбий тарзда мил. авв. 12–7 
минг йилликлар деб қабул қилинган. Мезолит – одамларнинг ер 
юзи бўйлаб кенг тарқалиш даври бўлиб, улар денгиз, қўллар ва дарё 
бўйлари ҳамда тоғли ҳудудларга ҳам тарқаладилар. Каспий 
бўйларидан Тяншан – Помиргача, Марказий Қозоғистондан 
Копеттоғ этакларигача бўлган ҳудудлардан мезолит даври 
ёдгорликларининг 
намуналари 
топиб 
ўрганилган. 
Мачай 
(Сурхондарё), Обишир (Фарғона водийси), Бўзсув, Қўшилиш 
(Тошкент), Айдабол, Жайронқудуқ (Устюрт), Султон Увайс (Қуйи 
Амударё ўнг соҳил ералри) каби Ўрта Осиёдаги 50 дан зиёд 
ёдгорликлар шулар жумласидандир. 
Мезолит даврига хос бўлган хусусиятлар, чегараси ва 
номланиш борасида олимлар орасида кўплаб баҳс–мунозаралар 
мавжуд эди. Чунончи, бир гуруҳ олимлар бу даврга қадимги тош 
асрининг алоҳида босқичи деб баҳо берган бўлсалар, айримлари 
тош асрининг сўнгги босқичи деган фикрни билдирганлар. Аммо, 
кўплаб олиб борилган тадқиқотлар натижасида тош қуроллар 
шакли, қўллаш ва ишлаш техникасидаги ўзгаришлар илмий 
ўрганилиб, янги хусусиятлар аниқланди ҳамда бу давр тош 
асрининг ўрта босқичи эканлиги эътироф этилди. Ўрта тош 
асрининг қуйи ва юқори чегараларини белгилашда тадқиқотчилар 
географик шарт–шароит, тошни қайта ишлаш техникаси ва 
одамларнинг турмуш тарзи ҳамда машғулотларига асосий эътибор 
қаратадилар.

Мезолит даври ихтироси. Ўқ-ёй. 


65 
Мезолит даврига келиб ер юзидаги улкан музликнинг яна 
шимолга томон силжиши натижасида иқлим барқарорлашиб 
ҳозирги даврдагига анча ўхшаб қолган эди. Бунинг натижасида 
Ўрта Осиё ҳайвонот олами ва ўсимликлар дунёсида анча 
ўзгаришлар содир бўлди. 
Палеолит даврининг йирик ҳайвонлари йўқола бориб улар 
ўрнига кичик туёқли, тез югурувчан ҳайвонлар – жайрон, сайғоқ, 
буғулар, тоғ эчкиси, арслон, йўлбарс, қоплон, қуён кабилар кўпая 
боради. Шунингдек, жанубга хос иссиқсевар, ёввойи бошоқли 
ўсимлик ва дарахтлар ҳам тобора кўпайиб борди. Табиат ва 
иқлимдаги бу ўзгаришлар мезолит даври кишиларининг ҳаётида 
ҳам ўзгаришлар содир бўлишига сабаб бўлди. 
Бу даврга келиб кишилар нисбатан нозикроқ қуроллар 
тайёрлашни ўзлаштира бошладилар. Хусусан, жанубий ўлкаларда, 
шунингдек, Ўрта Осиёда турли геометрик шаклдаги майда 
қуролчалар–микролитлар пайдо бўлиб улар учун суяк ва ёғоч 
дастачалардан қадама сифатида фойдаланилган. Ундан ташқари бу 
даврда инсоният ўз тарихидаги дастлабки мураккаб мослама – ўқ–
ёйни кашф этди. Натижада чопқир, кичик туёқли ҳайвонлар ва 
паррандаларни ов қилиш имконияти пайдо бўлди. 


66 

Download 6,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   111




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish