Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

ғоявий ва фалсафий асослари. 
Бунга қуйидагилар киради: 
-
дин билан дунёвийлик ўртасида муътадил муносабат 
бўлиши ва дунёвийлик асло даҳрийлик эмаслиги; 
-
тарихни миллий, умуминсоний, муқаддас ходиса ҳамда 
қадрият деб тушунмоқ; 
-
тарихга ҳозирги замон цивилизацияси нуқтаи назари ва 
бағрикенглик асосида ёндашиш;
-
тарихий тараққиёт асосини эволюцион – тадрижий йўл ва 
ислоҳотчилик ташкил этади деб англамоқ; 
-
тарихга миллий менталитет нуқтаи назаридан ўзгалар 
тарихига ҳурмат руҳида мурожаат этиш;
-
тарих, жамият ва табиат ҳамда инсоният (барча тарихий 
воқелик ва жараёнлар) диалектика ҳамда синергетика қонуниятлари 
асосларида ривожланиши ҳақиқат эканлиги; 
-
тарих миллий ва умуминсоний хотира, миллат ва 
халқларнинг жони, тани ҳамда ғоявий муҳофаза қуроли эканлиги.
2.
Ўзбекистон 
тарихи 
фанининг 
илмий–услубий 
тамойиллари.
Улар қуйидагилардан иборат: 
-
илмий холислик; 
-
тарихий – таҳлилийлик; 
-
мантиқий – узвийлик; 
-
ворислик ва хронологик изчиллик; 
-
бағрикенглик ва ватанпарварлик; 

---

17 
-
қиёслаш, кузатиш ва умумлаштириш; 
-
бахслашиш, мунозара юритиш ва асослаб бериш; 
-
математик ҳисоблаш; 
-
шакллаш ва моделлаштириш; 
-
айримликдан умумийликка ва умумийликдан айрим 
(жузъий)ликка; 
-
этнография, археология, антропология, генеология, каби 
кўплаб ёрдамчи фанларнинг ютуқлари ҳамда усулларидан ҳам кенг 
фойдаланиш. 
Жаҳон тарихи дин тарихи билан узвий боғлиқ. Ижтимоий 
ҳаётни диндан, динни ижтимоий ҳаётдан ажратиб бўлмайди. Агар 
ажратилса, тарихга ҳам, динга ҳам, мантиққа ҳам зид бўлади. 
Маълумки, собиқ совет тарих фани дин илмга зид, тарихий 
тараққиётга тўсқинлик қилади деган даҳрийликка амал қилди. 
Бироқ тарих қандай бўлса, уни шундайлигича ўрганиш устивор 
бўлмоғи керак. Шунинг учун ҳам у дин билан муътадил, 
мутаносиблик асосида ўрганилмоғи ҳозир энг асосий зарурият 
бўлиб турибди. Бу эса, ёшларни ҳар хил дин ниқобидаги динга 
алоқаси бўлмаган террористик гуруҳларга адашиб кириб 
қолишларининг олдини олади, шунингдек, тарихимизни ҳаққоний 
ва тўла ёзилишига имкон беради. 
Тарихий–танқидийлик ва қиёсий таҳлил тамойили энг қулай 
усул ҳисобланади. Бу усул тарихий воқеа ва ҳодисаларнинг 
нечоғлиқ тўғри ҳамда нотўғрилигини аниқлашга, тарихни ҳаққоний 
ва тўғри ёзилишига яқиндан ёрдам беради. 
Истиқлол туфайли ўз тарихимизни ўзимиз ёзиш ва тарих фани 
методологиясини ишлаб чиқиш имкониятига эга бўлдик. Ўтган 
давр ичида Ўзбекистоннинг янги тарихи ёзилди ва тарих фани 
жадал ривожланмоқда. Бутунлай янги руҳ ва мазмундаги илмий 
қарашлар пайдо бўлди, ўқув қўлланма ва дарсликлар, тарихий 
асарлар чоп этилди.