Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети психология тарихи

Озодликдан “қочиш”нинг навбатдаги механизми конформизм. “Айнан шу механизм замонавий жамиятда кўпгина нормал одамлар учун халоскор қарор бўлиб ҳисобланади”. Қисқа қилиб айтганда индивид ўзлигини йўқотади; у ҳамма томонидан таклиф қилинган шахс шаблонини тўла ўзлаштиради ва ҳамма қандай бўлса шундай, бошқалар уни қандай кўришни хоҳлашса, шундай бўлиб олади. Ўз шахсий “мен”и билан атроф олам ўртасидаги фарқ йўқолади, унинг билан бирга ёлғизлик ва ожизлик олдидаги англанган қўрқув ҳам йўқолади. Ўз позициясини йўқотиш эса, охир оқибат ўз озодлигини йўқотишни англатади.
“Қочиш”нинг яна бир механизми вайронкорлик ёки деструктивлик. Кўп жихатлари ўхшаб кетса ҳам бу механизмни садистик-мазохистик нтилишлардан фарқ қилиш керак. Вайронкорлик шуниси билан фарқ қиладики, унинг мақсади фаол ёки пассив симбиоз – қўшилиб кетиш, сингиб кетиш бўлмай, объектни йўқ қилиш, бартараф қилиш ҳисобланади. Лекин, илдизлар ўша-ўша: индивиднинг ожизлиги ва ёлғизланиши. Фромм шуни таъкидлайдики, ҳаётга интилиш қанчалик кучли намоён бўлса, ҳаёт шунчалик тўлиқ амалга ошади, ҳаёт қанчалик тўлиқ амалга ошса, вайронкорлик тенденцияси шунчалик сусаяди; ҳаётга интилиш қанчалик пасайса, бузғунчиликка мойиллик шунчалик кучаяди. Вайронкорлик – бу амалга ошмаган ҳаёт натижасидир.


Ўз-ўзини текшириш учун саволлар:
1. З. Фрейд шахс қурилмасида қайси компонентларни ажратди?
2. З. Фрейд томонидан тараққиётнинг қандай босқичлари тасвирланган?
3. З. Фрейднинг фикрича инсон ҳаётида эго ҳимоя механизмлари қандай рол ўйнайди?
4. З. Фрейднинг психология фани тараққиётига қўшган ҳиссасини таърифланг.
5. Сизнингча психоанализни ревизия қилишнинг сабаблари нимада?
6. О. Ранк томонидан шахснинг қандай типлари ажратилган?
7. Г. С. Салливан таклиф қилган тараққиёт даврларини таърифланг.
8. А. Фрейд касбий фаолиятининг тарихий аҳамияти нимада?
9. В. Райхнинг асосий психологик ғоялари?
10. Э. Фромм инсон мавжудлигининг асосий зиддиятлари нимада, деб билган?
11. Замонавий психологиянинг ривожланишида неофрейдизмнинг аҳамияти нимада?


9-мавзу: ПСИХОЛОГИЯДА ГУМАНИСТИК ЙЎНАЛИШ. ФРАНЦУЗ СОЦИАЛ ПСИХОЛОГИЯСИ. ИНДИВИДУАЛ ВА АНАЛИТИК ПСИХОЛОГИЯ. ЭКЗИСТЕНЦИАЛ ВА ГУМАНИСТИК ПСИХОЛОГИЯ (6 соат маъруза, 6 соат семинар машғулоти)