Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети психология тарихи

Фромм ўз асарида озодликдан қочишнинг қуйидаги механизмларини кўрсатади:

1. 
   Авторитаризм
   
2. 
   Конформлилик - Келишувчанлик
   
3. 
   Деструктивлилик - Вайронкорлик
   

Айнан шу механизмлар Фромм таъбирича салбий озодликдан қочишнинг типик невротик механизмлари (психологик ҳимоя усуллари) бўлиб ҳисобланади.
Авторитаризм – ўзини бошқаларга мазохистик эҳтирос билан бўсундириш ёки бошқалрани ўзига садистик эҳтирос билан бўсундиришга интилишда намоён бўлади. Конформлилик – келишувчанлик – ўз индивидуаллигидан воз кечиш ва “ҳамма қандай бўлса, шундай бўлишга” интилишда намоён бўлади. Деструктивлилик – вайронкорлик – зўравонликка, шафқатсизликка, бузғунчиликка тийиқсиз мойилликда намоён бўлади.
Озодликдан “қочиш”нинг ушбу механизмларини тахлил қилишдан олдин улар умуман қандай қилиб пайдо бўлишини тушуниб олиш керак. Эрих Фромм ҳар қандай одам индивид сифатида шаклланиш жараёнида албатта, ўзининг оламга ва бошқа одамларга, шунингдек, ўзининг шахсий сохасидан ташқарида бўлган объектларга муносабатини аниқлаб олиши керак. Озодликдан “қочиш” айнан, одамда индивидуалликни йўқ қилиш йўлида амалга ошади.
“Қочиш”нинг биринчи механизми авторитар характерли шахсларга хос. Бу механизм “етишмаётган қудратга эга бўлиш учун ўз шахси мустақиллигидан воз кечиш, ўз “мен”ини ташқаридан ким биландир ёки нима биландир пайвандлашдан иборат”. Бу механизмнинг ёрқин шаклини бўйсуниш ёки хукмронлик қилишга интилишда ёки – у ёки бу даражада ҳам невротикларда, ҳам соғлом одамларда мавжуд бўлган мазохистик ва садистик мойилликда кўриш мумкин.
Мазохизмга мойилликнинг кўп учрайдиган шакли – бу шахсий тўлақонли эмаслик, ожизлик ва ночорлик ҳиссидир. Бундай ҳиссиётни бошданкечирадиган одамларни анализ қилиш шуни кўрсатадики, улар онгли равишда бундай ҳиссиётдан шикоят қилишлари, ундан халос бўлишни хоҳлашларига қарамай, уларнинг онг остидаги қандайдир куч уларни ўзларини тўлақонли эмас ва ахамиятсиз, деб ҳис қилишларига мажбур қилаверади. Аксарият улар “мен хоҳлайман” ҳиссини, ўз шахсий “мен”ини ҳис қилишга қобил эмаслар. Улар ҳаётни умуман эзувчи, бартараф қилиб бўлмайдиган ва бошқариб бўлмайдиган куч сифатида тасаввур қиладилар.