Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта Махсус таълим Вазирлиги Фарғ

Мутлақ ҳақиқат - борлиқдаги нарса ва ҳодисалар ҳақидаги тўлиқ аниқ мукаммал билимлардир.
Мохият - нарса ва ходисаларнинг ички, энг мухим узаро боғланишлари, шу боғланишларнинг қонуний алоқадорликларини ифодалайди.
Мазмун - нарса ёки ходисани айнан шу нарса ёки ходиса сифатида ифодаловчи жараёнлар, мухим элементлар ва узгаришларнинг мажмуидир.
Маздакийлик - диний фалсафий таълимот. Асосчиси Маздак (470-529). Маздак халқ оммасининг зардуштийлик қохинлари ва зодагонларига қарши курашини бошқарган. Маздак таълимотига биноан, оламда буладиган жараёнлар онгли ва бирор мақсадни кузлаб ҳаракат қилувчи эзгулик, ёруғлик манбаи билан кур-курона ва тасодифий ҳаракатланувчи қоронғилик манбаи ўртасидаги курашдан иборат. Бу кураш «яхшилик»нинг «ёмонлик» устидан муқаррар ғалабаси билан тугалланади.
Неотомизм - ХХ асрдаги энг йирик диний-фалсафий оқим бўлиб, у ўрта асрлардаги (ХIII аср) Фома Аквинскийнинг таълимотини қайтадан тиклади. У (нео — янги, томизм — «фома», транскрипцияда «тома» бўлиб ўзгарган) Фома Аквинскийнинг янги, замонавий таълимоти демакдир. Бу таълимотга кўра, илм ва эътиқод ўртасида тўла мувофиқлик, уйғунлик бор. Улар бир-бирини тўлдириб туради, ҳар иккиси ҳам худо томонидан берилган хақиқат.
Неокантчилик - XIX аср ўрталарида шаклланган ва ХХ аср бошларида ривожланган эди. Унинг вакиллари И. Kант ўз даврида қўйган илмий билишнинг умумийлиги ва зарурияти ҳақидаги ҳамда тажрибавий ақл ҳақидаги муаммоларни таҳлил этадилар
Неопозитивизм - оқимининг йирик намояндалари Kарнап, Айер, Рассел, Витгенштейн ва бошқалардир. Нео — янги; позитив — ижобий деган маънони англатади. Непозитивизм Fарбда Х1Х асрнинг 20 — йилларида пайдо бўлган, асосчиси XIX асрда яшаган Огюст Kонтдир. Унинг фикрича, фалсафа аниқ фанлар тараққиётисиз мавжуд бўла олмайди.
Постпозитивизм - (яъни кейинги позитивизм) вакили K. Поппер фальсификациялаш методини илгари сурди. Бунга кўра, инсон баъзи назарий билимларнинг хақиқатлигини эмас, хато эканлигини исботлаши керак. Охир-оқибатда неопозитивизм вакиллари фалсафа билимларнинг хақиқийлигини мантиқий — лингвистик усул орқали исботлаши ва системалаштириши керак, деган хулосага келдилар.
Нисбий ҳақиқат - борлиқдаги нарса ва ходисалар тўғрисидаги тахминан тўғри, лекин тўлиқ бўлмаган, билиш жараёнимизда тузатилиб, тўлдирилиб борилиши билимлардир.
Номинализм - лотинча номина - исм, ном маъносини англатади. Схоластик фалсафа. Номиналистлар фикрича, универсалийлар ҳақиқатда эмас, балки фақат тафаккурда мавжуд. Ўрта асрларда номинализм схоластиканинг реализм билан мунозараси натижасида келиб чиққан эди. Лекин номинализмнинг асосий тезиси қадимги юнон файласуфлари Антисфен ва Стоиклар томонидан илгари сурилган булиб, улар Платон ғояларини танқид қилган эдилар.
Онг - юксак даражада ташкил топган материянинг яъни инсон миясининг махсули булиб, унинг хусусияти вокеликни акс эттиришдан иборатдир. Онг - ақл, тафаккур, фалсафадаги марказий категориялардан бири.
Онгсизлик - онгнинг генетик жиҳатидан талқини. Онгсизлик бирламчилигини билдириб у узига хос хусусиятга эга эканлигини, инсон фаолияти ва ҳатти-ҳаракатида муайян даражада рол уйнашини тан олишни тақозо этади.