Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети

Масштабли линейка ёрдамида ёғоч материалларнинг, тайёр детал ва буюмларнинг ўлчамлари ўлчанади ва режалаш ишлари бажарилади. Масштабли линейка ёрдамида режалашда база юзасидан бошлаб керакли ўлчамлар белгиланади. Бу белгилар устига линейка ўрнатилиб қалам ёки чизғич билан режа чизиқ чи-зилади Масштаб-ли линейка ёрдамида эгри чизиқларни ҳам режалаш мумкин. Бунинг учун эгри чизиқ ўрнига унинг эгри-лигига қараб ҳар ер-ҳар ерга мих қоқиб олинади. Сўнгра линейкани қирра-си шу михлар бўйича эгиб ётқизилади ва қалам билан режа чизиқ чизилади.





Масштабли линейка электрон масштабли линейка
Сиркул. Дурадгорликда фанер ишлатишда, тахталардан доиравий, эгри чизиқли буюмлар тайёрлашда, ёғоч ишлайдиган токарлик станокларида детал ва буюмларнинг ўлчамини йўнилган сиртларга туширишда тсиркул ёрдамида режалаш ишлари бажарилади.

Кронсиркул ва нутромер. Ёғоч ишланадиган токарлик станокларида тайёрланадиган буюмларнинг ташқи ва ички диаметрларини ўлчашда, шунингдек, ўлчамга созлашда кронсиркул ва нутромердан фойдаланилади.
Кронсиркул ва нутромерни ўлчамга созлаш ва улар ёрдамида олинган ўлчамларни ҳисоблаш масштабли линейка ёрдамида бажарилади.
Сиркул, кронсиркул, нутромер каби асбоблар билан бажариладиган ишларни универсал назорат-ўлчов ва режалаш асбоби ҳисобланган штангентсиркул ёрдамида бажариш ҳам мумкин.

Замонавий электрон ҳисоблагичли кронсиркул



Замонавий кронсиркул

Електрон хисоблагичли кронсиркул


Гўния дурадгорликда рандаланган сиртларнинг бир-бирига нис-батан гўниявийлигини, тахта қирқимларининг гўния асосида арра-ланганлигини, буюм қисмларининг гўниявий (тўғри бурчак ҳосил қилиб) бириктирилганлигини ва сиртларга тўғри бурчак ҳосил қилиб режа чизиқ чизиш, режа чизиқларини қолган томонларга симметрик кўчириш мақсадида ишлатилади .


Буклама метр ўнта бир хил узун-ликдаги (100 мм ли) линейкалардан иборат бўлиб, улар ўзаро шарнир воситасида бириктирилган. Бундан масштабли линейка сингари чизиғий ўлчамларни ўлчашда фойдаланилади. Буклама метр слесарлик ўқув устахоналарида кенг қўлланилмайди. У узунлиги 100 см орасида бўлган буюмларнинг ички ўлчамларини ўлчаш учун қулайдир

Ўрама метр катта ўлчамларни ўлчашда қўлланилади у матодан ва пўлат лентадан тайёрланади. Рулеткалар 2, 5, 10, 15 ва 20 метрли бўлиши мумкин. 5 метргача узунликдаги рулеткаларда миллиметр, сантиметр, метр масштаб бирликлари туширилган. Улар ёрдамида Силиндр, вал каби буюмларнинг айлана узунлигини (йўғонлигини), уюмларнинг ички ўлчамларини ҳам ўлчаш мумкин.

Ўрама метр

Електрон ўрама метр