Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

Корхона 
ишлаб 
чиқариш 
харажатлари 
деганда 
товар 
ва 
хизматларни ишлаб чиқариш ва 
истеъмолчиларга етказиб беришга 
қилинадиган 
барча 
сарфлар 
тушунилади: 
k = с + v. 
Корхона 
ишлаб 
чиқариш 
харажатлари таркибига хомашё, асосий 
ва ёрдамчи материаллар, ёнилғи ва энергия харажатлари, асосий капитал амортизацияси, иш 
ҳақи ва ижтимоий суғурта ажратмалари, фоиз тўловлари ва бошқа харажатлар киради. 
Корхона томонидан 
ишлаб чиқаришга қилинган барча сарф-харажатларнинг пулдаги 
ифодаси маҳсулот таннархини ташкил қилади. 
Корхона ишлаб чиқариш харажатларини иккига бўлиб ўрганиш мумкин: бевосита 
ишлаб чиқариш харажатлари ва муомала харажатлари (11.1-расм). 

---

“Иқтисодиёт назарияси" фани
 
Ўқув-услубий мажмуа
 
123 
11.1-расм. Харажатларнинг намоён бўлиш соҳасига кўра туркумланиши 
 
Бевосита ишлаб чиқариш харажатлари фақат товарни ишлаб чиқариш билан 
боғлиқ харажатларни ўз ичига олиб, товар бирлиги қийматининг фақат бир қисмини 
ташкил қилади. 
Ишлаб чиқариш харажатлари товар қийматидан фойда миқдорига кам 
бўлади. 
Муомала 
харажатлари 
тушунчаси 
товарларни сотиш жараёни билан боғлиқ бўлиб, 
шу 
товарларни 
ишлаб 
чиқарувчидан 
истеъмолчига 
етказилгунча 
кетадиган 
сарфларга айтилади. 
Улар икки гуруҳга бўлинади: 
қўшимча муомала харажатлари ва соф муомала 
харажатлари. 
Товарларни ўраш, қадоқлаш,