Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

н
) белгилашда асосий 
капитал қиймати (К
ас
) асосий капиталнинг ҳаракат қилиши муддати давомида 
капитал таъмирлаш учун сарфлар (Т
к
), эскирган меҳнат воситаларини тугатишдан 
олинган маблағ (М
т
) ва шу воситанинг хизмат даври (Х
д
) ҳисобгаолинади: 
 
А 
=
К
ас 
+
Т
к 
−
М
т 

100% 
. 
К
ас 

Х
д 
Амортизация нормалари меҳнат воситалари жисмоний ва маънавий эскиришининг 
ҳақиқий миқдорини акс эттириши керак. Оширилган нормалар маҳсулот таннархини сунъий 
равишда ўстириб юборади, пасайтирилган нормалар эса асосий капиталнинг тикланиш 
даврини кечиктиради ва шу тариқа тараққиётга тўсиқ бўлади. 
Асосий капиталдан фойдаланиш самарадорлигининг ошиши, энг аввало, қўшимча 
капитал маблағ сарфаланмасдан туриб маҳсулот ҳажмини кўпайтиришда ўз ифодасини 
топади. Бир томондан, миллий маҳсулот ёки миллий даромаднинг ўсиш суръатлари билан, 
иккинчи томондан, асосий капиталнинг ўсиш суратлари ўртасидаги нисбат миллий 
иқтисодиёт миқёсида асосий капиталдан фойдаланиш самарадорлигининг умумлашувчи 
кўрсаткичи бўлиб хизмат қилади. Асосий капиталдан фойдаланиш самарадорлиги ишлаб 
чиқарилган маҳсулот ҳажми билан асосий капитал қиймати ўртасидаги алоқани акс эттириб, 
у ўзаро боғлиқ икки кўрсаткич – капиталдан олинадиган самара (К
с
) ва маҳсулотнинг 
капитал сиғими (К
сиг
) кўрсаткичлари билан ифодаланади. 
Миллий иқтисодиёт миқёсида 
асосий капиталдан олинадиган самара даражаси ишлаб турган асосий капиталнинг ҳар 
бир сўмига тўғри келадиган ялпи ички маҳсулот ёки миллий даромадни, капитал