Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши давлат университети

Тадқиқотнинг мақсади маҳаллий Trichoderma harzianum микромицетларнинг алкалоидлари, терпеноидларининг ажратиш янги ҳосилаларини синтез усулларини ишлаб чиқиш ҳамда уларнинг тузилиши, физик-кимёвий ва биологик хоссаларини аниқлашдан иборат.
Тадқиқотнинг вазифалари:
маҳаллий Trichoderma harzianum микромицетларни турли озуқа муҳитида ўстириш орқали олинган алкалоидларни ва терпеноидларини сифат ҳамда миқдорий таркибини аниқлаш;
Гиббериллин А₃, 2,3-дигидро-1,4-бензпиранол-4, 5-[(2-метоксифенокси]-1,3-оксазолидин-2-он_, эргостирен, индолсирка кислота ва гарзиан кислоталарини хроматографик усулда ажратиш, уларнинг тузилиши ва кимёвий хоссаларини аниқлаш;
2,3-дигидро-1,4-бензпиранол-4, 5-[(2-метоксифенокси]-1,3-оксазолидин-2-он ациллаш, виниллаш реакцияларини амалга ошириш орқали, терпеноид халқасидаги гидроксил, иккиламчи амид гуруҳларига хос О,N-ацил ва О,N- винил бирикмаларни синтез қилиш усулларини ишлаб чиқиш;
ажратиб олинган алкалоидлар, терпеноидлар ва уларнинг ҳосилаларини фармако-токсикологик хоссаларини тадқиқ қилиш;
биологик хусусиятларини аниқлаш орқали оптимал таркибли алкалоид, терпеноид бирикмаларни аниқлаш ва уларни амалиётга қўллаш учун тавсия қилиш;
T.harzianum штамми асосида олинган «Биостим» микроўстиргич биопрепаратини қишлоқ хўжалиги экинларининг ҳосилдорлигини оширишда қўллаш бўйича тавсиялар ишлаб чиқиш;
Тадқиқотнинг объекти тупроқдан ва қишлоқ хўжалиги экинлари илдиз ризосферасидан ажратиб олинган маҳаллий Trichoderma harzianum микромицет штаммлари алкалоидлари ва терпеноидлари ҳамда уларнинг ҳосилаларидан иборат.
Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
илк бор янги тузилишли сесквитерпеноид ва индол синфига кирувчи Гиббериллин А₃, 2,3-дигидро-1,4-бензпиранол-4, 5-[(2-метоксифенокси]-1,3-оксазолидин-2-он_, эргостирен, индолсирка кислота ва гарзиан кислоталарини моддалари олинган, тузилиши исботланган ва кимёвий хоссалари аниқланган;
Тупроқ ва маккажухори илдиз ризосферасидан ажратиб олинган маҳаллий микромицетлар Trichoderma harzianum микроқўзиқориннинг морфологик-культурал, физиологик-биокимёвий хусусиятлари аниқланди ва идентификациялаб олинган Trichoderma harzianum туридаги микроқўзиқориннинг оптимал озуқа муҳитини ва ўстириш шароитларини ўрганилди;
янги алкалоидлар ва терпеноидларни N,О-ациллаш, N,О-виниллаш реакциялари амалга оширилган, улар асосида биологик фаол бирикмалар синтез қилинган;
Trichoderma harzianum микрозамбуруғдан 6 та сесквитерпеноид ва индол ҳалқаси тутган иккиламчи метоболитлар ажратиб олинди ва физикавий – тадқиқот усуллари ёрдамида тузилиши аниқланди.
маҳаллий Trichoderma harzianum замбуруғ штамми асосида қишлоқ хўжалиги экинлари ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигини оширувчи турли хил фитопатоген замбуруғларга қарши антифунгал хусусиятга эга «Биостим» микроўстиргич биопрепарати яратилди.