Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт

M
2 
– M
1
 
k
o.n.
= -------------- 

к
 V
об 
бу ерда 

к
- керосинни зичлиги. 

---

Тоғ жинс намунасини бирлик ҳажмини ҳосил қилувчи барча ғовак 
каналларни жами юзаси 
солиштирма
юза дейилади. 
Солиштирма юза катталиги, тоғ жинсини гранулометрик таркиби ва 
донадорликни шаклига боғлиқ. Солиштирма юза қанча катта бўлса, тоғ 
жинсида шунча кўп суюқлиқ ҳажми пленка кўринишида сақланиб туради. 
Агарда жинсни барча зарралари сферик шаклда, бир ҳил диаметрли бўлса 
эди, 1 м
3
жинсда барча зарраларнинг жами юзаси 
6 (1- k
пор
) 

обр
= ----------------
dr 
бу ерда 
dr
– заррани диаметри. 
Одатда тоғ жинси доналари бурчакли шаклда ва ҳеч қачон бир хил 
размерли бўлмайди. Шунинг учун табиий қумларни солиштирма юзаси, барча 
фракцияни гранулометрик таркибини солиштирма юза йиғиндиси каби 
ҳисобланади. 
6 kr ( 1- k
пор
) M
i
 

обр
= ----------------------

 ------- 
M
1
d
i
 
Бу ерда 
kr – 
сферик бўлмаган зарралар ҳисобига юзани ҳисобга олувчи 
тўлдирувчи коэффициенти
k
r
 = 1,2 

1,4. 
2.3. Тоғ жиснларни ўтказувчанлиги. 
Маҳсулдор қатлам жинсини ўзидан суюқлик ўтказиш қобилияти 
ўтказувчанлик деб аталади. Барча чўкинди тоғ жинслари ўтказувчи 
ҳисобланади. Коллекторни бирдан-бир асосий физик хоссаси бўлиб, мутлоқ 
ўтказувчанлик ҳизмат қилади. Мутлоқ ўтказувчанлик деб, тоғ жинсига 
нисбатан кимёвий мурт бўлган жинсдан фильтрация жараёнида бирор бир 
суюқликни сизиб ўтишига айтилади. Бундай суюқлик сифатида одатда қуруқ 
газ ёки ҳаво ишлатилади, чунки суюқлик томчиси мавжуд жинсга нисбатан 
кимёвий мурт жинсни топиш мушкулдир.
Лаборатория шароитида ўтказувчанликни миқдорий баҳолаш учун, 
одатда дарсининг чизиқли сизиш (фильтрация) қонуни ишлатилади. Шунда 
формулага мувофиқ сизиш (фильтрация) тезлиги босим градиентига тўғри 
пропорционал ва суюқликни динамик қовушқоқлигига тескари пропорционал