Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт

Қудуқ туби олди зонаси жинсларини цемент-қум аралашмаси билан 
мустаҳкамлаш. 
Қудуқ туби олди бўшоқ жинслар зонаси цемент-қум аралашмаси билан 
мустаҳкамлаш энг самарали усул ҳисобланади. Бу қум билан мустаҳкамлаш 
усули яхши ютиш қобилиятига эга бўлган қудуқларда қўлланилади. Қудуқ олди 
зонасини мустаҳкамлашнинг технологик параметрларини аниқлаш учун тоғ 
жинсларининг бузилиши радиусини баҳолаш талаб қилинади. У қўйидаги 
формула ёрдамида аниқланади. 
2
1
2
0
1
1
785
.
0
100
273
.
1
2
1
скв
d
m
m
H
d
Q
a
h
R











Бунда 
R
– қудуқ олди зонасининг бузилиши радиуси, м; 
h
– фильтр 
узунлиги, м; 
а
0
 
– суюқлик оқимида қумнинг ўртача концентрацияси; 
Q
– 
кудуқдан олинган суюқликнинг йиғиндиси, м
2
; 
d
- ишлатиш қувурлар 
бирикмасининг ички диаметри, м; 
H
– қум тиқинининг умумий қалинлиги, м; 
m
1
ва 
m
– қумнинг ғоваклик коэффициенти; 
d
скв
– долото бўйича қудуқнинг 
диаметри, м. 
Қум тиқинларини пурковчи аппаратлар ёрдамида ювиш. 
Қум тиқинларини баратараф қилишда қум тиқинларини ювиш энг оддий 
усул ҳисобланади. Лекин бу усулни ҳамма вақт ҳам қўллаб бўлмайди. Шунинг 
учун қум тиқинларини ювишда пурковчи аппаратлардан фойдаланилади. Бу 
аппарат қатламларга босим бермасдан ювиш тезлигини оддий ювиш тезлигига 
тенглаштириб ювишга мўлжалланган. Бу аппарат шланга, вертлюг ва сув қуюм 
мосламаларидан ташкил топган (18.3-расм). 
Ишчи суюқлик ювиш аппаратидан соплога 2 кетадиган қувур 1 бўйича 
катта босимда узатилади. Натижада суюқлик катта тезликда диффузатарнинг 4 
силжийдиган камерасига 3 оқади ва маълум бир бўшлиқда 5 унинг камайиши 
содир бўлади. Кейин суюқлик ювилган қум билан силжиш камерасига тушади. 

---