Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт

22.2- расм. Чуқурлик насосининг иш тариби схемаси. 
Чуқур насосли қурилмалар ишида учрайдиган фалокатлар: 
а) НКТ бирикмасининг қудуқ тубига учиши (полёт); 
б) қудуқга бегона предметларнинг тушиши натижасида НКТ 
бирикмасининг поналаниши; 
в) насос штанга бирикмасининг узилиши; 
г) чуқурлик насосининг ишламасдан қолиши; 
д) станка-качалка балансирининг синиши; 
е) кривошипга ўрнатилган контур суюқликнинг бўшаб қолиши; 
ж) электромоторнинг ишдан чиқиши. 
НКТ бирикмасининг қудуқ тубига учиши, чуқур насос цилиндрини 
айлантириш учун тушириш-кўтариш операциясини бажарганда ва элеваторнинг 
носозлиги, муфта-ниппел резбасининг буралиб кетиши натижасида содир 

---

бўлади. НКТ бирикмасини қудуқдан чиқариш маҳсус асбоблар ёрдамида амалга 
оширилади.
НКТ бирикмасининг поналаниши қудуқга бегона предметларнинг 
(квалда, болт ва бошқа) тушишидан содир бўлади. Натижада қувурларнинг 
тутилишини кузатиш мумкин.
Насос штанга бирикмасининг узилиши резбанинг уланган жойида ёки 
штанга танаси бўйича ҳосил бўлиши мумкин. Қудуқда қолган насос 
штангасини чиқариш учун НКТ бирикмаси кўтарилади. 
Чуқур насоснинг ишламасдан қолишига насоснинг сурувчи ва ҳайдовчи 
тўсқичларининг ювилиб кетиши сабаб бўлади.
Станка-качалка балансирининг синиши мураккаб фалокатлар қаторига 
киради. Чунки балансирни янгисига алмаштиришга кўп вақт талаб қилинади. 
Электромоторнинг ишдан чиқиши электр сетларининг қисқа туташуви 
ёки балансир каллагига ортиқча юк берилиши натижасида намоён бўлади. 

---

22-Маъруза. Нефтъ қудуқлари ишлатиш. 
Режа: 
22.1. Асоратланган шароитларда чуқур насосли қудуқларни эксплуатация
қилиш. 
22.2. Нефтъ қудуқларини фавворали эксплуатация қилиш. 
22.3. Насосли эксплуатация қилишда техника хавфсизлиги.