Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши давлат университети

Тамойиллари. Асосий тамойили, кафолатланган якуний натижа, 
таълимнинг маҳсулдорлиги, тўғри ва тескари алоқанинг мавжудлиги, таълим 
мақсадининг аниқ шаклланишидан иборат. Шунингдек, педагогик тажриба 
натижалари мультимедиа воситаларидан МТМ таълим-тарбия жараëнида 
фойдаланишнинг дидактик тамойиллари қаторига: ―компьютер монитори 
кўрсатуви каби бажар‖ ѐки ―компьютер мониторига қараб бажар‖ бўлиб, 
умумий тамойилларига дастурлаштириш, илмийлик, мослик, жадаллик, таълим 
мақсадларининг ўзаро боғлиқлиги, кўргазмалилик, тизимийлик, материални 
тушунарли бўлиши, фаоллик ва мустақиллик, ривожлантирувчи ва тарбияловчи 
омиллари, восита(компьютер)нинг ихчамлиги ва умумийлиги (барча турдаги 
техник воситаларни ўрнини боса олиши) киришини кўрсатди. 
Булардан ташқари, мультимедиа технологиясида изчиллик ва кетма- 
кетлик тамойиллари ҳам амалга ошади.
Юқорида таъкидланган асосий ―компьютерга қараб бажар― тамойили 
компьютер хотирасига киритилган ўқув материалларини монитор экранига 
чиқариш ва намойиш этиш асосида амалга оширилади. Тарбиячи ўқув 

---

90 
материалини тушунарли бўлиш тамойилига алоҳида эътибор бериш керак. 
Жумладан, 
танланган 
ўқув 
материаллар 
мураккаб 
бўлмасдан 
тарбияланувчиларга тушунарли бўлиши лозим.
Ўзига 
хос 
хусусиятлари. 
Тарбияланувчиларнинг 
фаолллигини 
оширишда, ўрганиладиган ўқув материалларни ҳажмини кўпайтиришда, 
таълим жараѐнини олдиндан лойиҳалашда, натижани кафолатлашда, таълим 
шаклини қулайлаштиришда, шунингдек таълим мазмунида, тузилишида, 
услубларида ва шаклларида намоѐн бўлади. Тарбияланувчиларда олинган 
билимларини узоқ вақт хотираларида сақлаш имконияти яратилади. 
Болаларнинг қизиқишларини ва компьютерга нисбатан иштиѐқларини 
орттирадиган ўзига хос услуб мультимедиа технологиясидан фойдаланиш 
ҳисобланади.
Мультимедиа 
воситалари 
тарбияланувчини 
психикасини 
ривожлантириш ва фикрлаш қобилиятини шакллантиришда катта таъсир этади. 
Яқингача босма нашр (китоблар, рисолалар ва ш.к.) лар ахборотнинг асосий 
анъанавий манбаи бўлиб келди. Улардан фойдаланиб (уларни ўқиб) болаларда 
фикрлаш шакллантирилди, мультимедиа технологиясидан фойдаланишда эса, 
матн билан танишиш мобайнида, у билан бир қаторда (видео образ) ва 
анимация хусусиятларини ошириб, боланинг фикрлаш салоҳиятлари ортиб 
боради. 
Компьютерли таълимнинг ўзига хос хусусиятлардан бири компьютерни 
болалар 
организмига 
салбий 
таъсир 
этишидир. 
Шунинг 
учун, 
тарбияланувчилар ундан узлуксиз 15 дақиқадан ортиқ фойдаланмасликлари 
лозим. 
Юқорида мультимедиа технологиясининг педагогик ва психологик 
жиҳатлари қисқача ѐритилди. Уларни тўла ва ҳар томонлама кенг ишлаб чиқиш 
педагог, психолог, услубчи олимлар томонидан амалга оширилиши керак.

---

91