Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номидаги

 
15.4 Ишга тушириш босимини пасайтириш усуллари 
мундарижа 
Одатда газлифт қудуқларини ишга тушириш учун ишчи 
босимини таъминлаш компрессорнинг юқори кучланишини талаб 
қилади ва баъзан уни таъминлаш қийин. Шунинг учун имкони 
борича қудуқни ишга тушириш босимини пасайтириш чораларини 
кўриш керак. 
Ишга тушириш босимини пасайтиришнинг қуйидаги 
усуллари мавжуд; 
1. Қатламга суюқлик ҳайдаш усули. Бу усул суюқликни 
яхши ютадиган қатламларда муваффаққиятли қўлланилади. Бунда 
кўтаргич қувурлар ва ҳалқа қисмига бир вақтнинг ўзида катта 
босим таъсирида ишчи агенти ҳайдалиб, қудуқдаги ҳамма очқич-
ѐпқичлар бир неча соатга беркитилиб қўйилади. Бу вақт 
мобайнида суюқликнинг бир қисми қатламга ўтади ва қудуқда
суюқлик сатҳи пасаяди. Ишчи агентини иккинчи марта 
ҳайдаганда ҳалқа қисмидан суюқликни кўтаргич қувурларга сиқиб, 
қудуқни тез ишга тушириш имконияти туғилади. 
2. Кўтаргич қувурларини узайтириш усули. Бу усулни
маҳсулдорлик коэффициенти паст бўлган қудуқларда қўллаш 
тавсия этилади. 

---

129 
3. Марказий системадан ҳалқали системага ўтиш. Бу усулни 
қўллашда даставвал кўтаргич қувурлар орқали ишчи агентини 
ҳайдаб ҳалқа қисмидан суюқлик аралашмаси олинади. Қудуқдан
бир қисм суюқлик олингандан сўнг кўтаргич марказий 
системадан ҳалқали системага ўтказилади, яъни ҳалқа қисмига
ишчи агенти ҳайдалиб кўтаргич қувурлар орқали суюқлик 
аралашмаси олинади. 
4. Кўтаргич қувурларни маълум жойларда тешиб қўйиш. 
Маълумки, ишчи агентини ҳайдаш жараѐнида бу агент кўтаргич 
қувурларнинг бошмоғига етмагунча ундаги суюқлик газлашмайди. 
Агар кўтаргич қувурнинг бошмогидан юқорироқ бир ѐки бир неча 
жойида маҳсус тешиклар қолдирилса, ҳалқа қисмида суюқлик 
сатҳи камайгани сари бу тешиклар орқали ишчи агенти кўтаргич 
қувурларга ўтиб суюқликни тез газлаштира бошлайди ва қудуқни 
ишга тушириш тезлашиб, ишчи босимини пасайтириш имконияти
пайдо бўлади. Лѐкин қудуқ мунтазам ишлай бошлагандан сўнг,
маҳсус тешиклар орқали кўтаргичга ўтадиган ишчи агентининг
сарфланишини тежаш мақсадида тешиклар ўрнатилган жойларда 
махсус ишга тушириш клапанларини ўрнатиш мақсадга 
мувофиқдир.